Manisa ile Erzurum arasındaki yük taşıma süresini 15 günden 3 güne düşüren Devlet Demiryolları, dev holdinglerin bile nakliye işlerini aldı.
Büyüyen ekonomi, holdinglerin yanı sıra kamu kurumlarına da gelirlerini artırma fırsatı sundu. Üretim artışına bağlı olarak lojistik diye bilinen nakliyat işlemleri çoğalan firmalar, Devlet Demiryolları’na yönelince kurum yeni atılımlar gerçekleştirdi. Yük taşımacılığına ağırlık veren Demiryolları, Manisa’dan Erzurum’a, İstanbul’dan Mardin’e vagonlarla sevkıyat hamlesine girişti. Karayoluna göre yüzde 40 ucuzluk sağlayan TCDD, Bosch, Coca Cola, Ford, Ülker ve Vestel gibi önde gelen şirketlerin de ürünlerini taşımaya başladı. 2001 yılında yaklaşık 14 milyon ton yük taşıyan Demiryolları, Manisa-Erzurum arası taşıma süresinin 3 güne düşürülmesiyle birlikte geçen yıl bu rakamı 19 milyon tona çıkardı. Söz konusu dönemde elde edilen gelirler ise yüzde 197’lik artışla 289,3 milyon yeni liraya yükseldi. Sadece geçen yıl taşıma miktarında yüzde 20, gelirlerde ise yüzde 26 artış sağlandı. Devlet Demiryolları’na ait trenler daha önce her il veya ilçede durarak yük topluyordu. Bu da 2 günlük taşıma süresini 10 güne kadar çıkarıyordu. Bu yüzden büyük fabrikalar, yüklerinin trenle taşınmasını tercih etmiyordu. Firmalar genellikle karayollarını kullanıyordu. Demiryolları yük taşımacılığındaki payını artırmak için kalkış ve varış istasyonları arasında bekleme yapmadan taşıma işlemi olan ‘blok tren’ uygulamasına geçti. 16 bin vagonu ile yüz yıldır yaptığı yük taşımacılığını devrim niteliğindeki kararı ile 1995’ten itibaren özel şirketlere açan TCDD’de yüzler gülüyor. İlk yıllarda özel firmaların ilgi göstermediği uygulama son yıllarda adeta can simidi oldu. Blok tren yük taşımacılığına geçilmeden önce, yük trenleri, her il veya ilçede durarak, yük topluyordu. Bu da, 2 günlük taşıma süresinin 8-10 hatta 20 güne çıkmasına sebep oluyordu. Uygulamanın hayata geçmediği dönemde, Manisa Soma’dan kalkan bir tren, mevcut yolcu hattını kullanarak, Balıkesir, Eskişehir, Irmak (Kırıkkale), Kayseri, Sivas, Malatya ve Erzincan’a uğradıktan sonra Erzurum’a ulaşıyordu. Bu süre de iki haftayı buluyordu. Daha büyük bir sorun ise yüklerin istenildiği adrese ulaşamıyor olmasıydı. Zira, her ilde durup yük boşaltıp yük alan trenler, çoğu zaman, Kayseri’ye gitmesi gereken bir yükü başka bir ile götürüyordu. Bu durum TCDD’nin prestijini sarsıyordu. Blok tren taşımacılığının hayata geçmesiyle bu şikayetler de ortadan kalktı. Sürenin uzunluğu sebebiyle, büyük fabrikalar ve firmalar zorunluluk olmadığı sürece yüklerinin trenle taşınmasını tercih etmiyordu. Demiryolları, yük taşımacılığındaki payını artırmak için 2003 yılında, kalkış ve varış istasyonları arasında beklemeksizin taşıma işlemi olan blok tren uygulamasına geçti. Ayrıca 500 tonun altındaki yükleri de taşımayacağını açıkladı. Söz konusu karardan sonra Vestel, Profilo, Bosch, Ford Otosan, Coca-Cola, Pınar, Ülker, BP, Aygaz, Petkim ve Petrol Ofisi gibi birçok firmanın yükleri vagonlarla taşınmaya başlandı. Taşınan mallar arasında; elektronik ev aletleri ve gıda ürünlerinin yanı sıra, kağıt, çimento, gübre, kömür, alçı, sigara, kimyasal maddeler ve deterjan gibi maddeler bulunuyor.
Devlet Demiryolları, yük taşımacılığını artırmak için blok tren seferlerinin yanı sıra, iltisak hatlarına yöneldi. Özellikle fabrika, firma ve organize sanayi bölgelerinin üretim hammadde sevkıyatı, bu merkezlerden demiryollarına yapılan iltisak hatlarıyla gerçekleştirildi. Kurum, son olarak Zorlu Holding’in talebi üzerine İzmir Limanı’na nakliyatın daha kolay olması için organize sanayi bölgesindeki Vestel City ile Manisa’dan geçen demiryolunu birbirine bağlıyor. Hat tamamlandığında buzdolabından televizyona kadar tüm beyaz eşya ürünleri vagonlarla limana ulaştırılacak. Bugüne kadar bu şekilde yapılan 302 iltisak hattında, 2004’te toplam yük taşımasının yüzde 55’i, 2005’te ise yüzde 64’ü gerçekleşti. TCDD, blok yük taşımacılığının yurtiçinde başarıyla uygulamasından sonra, uluslararası yük taşımacılığında da blok tren işletmeciliğine geçti. Bu kapsamda, Avrupa ülkelerinden Almanya, Macaristan, Avusturya, Hollanda ve Slovenya’ya seferler başlattı. TCDD, Doğu’da İran, Suriye ve Irak’a, Orta Asya ülkelerinden Türkmenistan ve Kazakistan’a, karşılıklı olarak blok trenler çalıştırmaya başladı. Demiryolları Avrupa ülkelerine, iki koridordan blok yük taşımacılığı yapıyor. Bunlardan ilki, İstanbul-Köseköy veya Halkalı’dan kalkan bir yük treni, Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ, Hırvatistan, Slovenya ve Avusturya üzerinden 72 saatte Almanya’ya gidiyor. İkinci koridor biraz daha uzun ve 80 saat sürüyor. Bu koridorda taşımacılık Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Avusturya ve Almanya üzerinden yapılıyor.
Blok taşımacılık yapılan bazı hatlar
İran hattı: İstanbul, İzmit, Eskişehir, Ankara, Kayseri, Sivas, Malatya, Elazığ, Muş, Tatvan (feribotla Van), Kapıköy (sınır), İran, Rozi, Tebriz, Tahran, Meshed, Sarakhs. Suriye hattı: İstanbul, İzmit, Eskişehir, Afyon, Konya, Ulukışla, Adana, Fevzipaşa, İslahiye (sınır kapısı) Suriye, Halep. Irak hattı: İstanbul, İzmit, Eskişehir, Afyon, Konya, Ulukışla, Adana, Fevzipaşa, Gaziantep, Mardin, Nusaybin, Suriye, Irak, Musul. Avrasya hattı: İstanbul, İzmit, Eskişehir, Ankara, Kayseri, Sivas, Malatya, Elazığ, Muş, Tatvan (feribotla Van), Kapıköy (sınır), İran, Rozi, Tebriz, Tahran, Meshed, Sarakhs, Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan, Almatı.