Trump'ın başkan olmasından ve dış yardımları kapsamlı bir şekilde dondurmasından bu yana geçen iki hafta içinde binlerce USAID çalışanı işten çıkarıldı ve dünyanın dört bir yanındaki programlar durduruldu.
ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) çalışanlarına, Elon Musk'ın Başkan Donald Trump'ın ajansı kapatma konusunda kendisiyle anlaştığını açıklamasının ardından Washington'daki merkezden uzak durmaları talimatı verildi.
Euronews'in haberine göre, 600'den fazla çalışan bir gecede ajansın bilgisayar sistemlerinden kilitlendiklerini bildirdi. Halen sistemde olanlara ise "Ajans yönetiminin talimatı üzerine" genel merkez binasının "3 Şubat Pazartesi günü Ajans personeline kapatılacağını" bildiren e-postalar gönderildi.
USAID'in web sitesi ve X platformundaki hesabı da kapatıldı.
Trump pazartesi günü gazetecilere yaptığı açıklamada, USAID'in kapatılmasının "uzun zaman önce yapılması gerektiğini" söyledi.
Trump, "Biz sadece doğru olanı yapmak istiyoruz. Bu, uzun zaman önce yapılması gereken bir şeydi, Biden yönetimi sırasında çıldırdı," dedi.
Bu arada Musk, Trump'ın onayıyla federal hükümetin sivil bir şekilde gözden geçirilmesine öncülük ediyor ve X Spaces'ın canlı yayınında Trump ile kurum hakkında uzun uzun konuştuğunu ve "kapatmamız gerektiği konusunda hemfikir olduğunu" açıkladı.
Musk, pazartesi günü erken saatlerde X Spaces'ta katıldığı canlı oturumda "Bunun içinde kurt olan bir elma olmadığı ortaya çıktı" dedi. "Elimizdeki şey sadece bir solucan yumağı. Temelde her şeyden kurtulmanız gerekiyor. Tamir edilemeyecek durumda."
Bir ABD'li yetkiliye göre, Trump yönetimi hafta sonu USAID'deki iki üst düzey güvenlik şefini, kısıtlı alanlardaki gizli materyalleri Musk'ın hükümet teftiş ekiplerine teslim etmeyi reddetmeleri üzerine izne çıkardı.
Musk'ın Hükümet Verimliliği Departmanı (DOGE) daha önce de Hazine Bakanlığı'nda benzer bir operasyon gerçekleştirerek Sosyal Güvenlik ve Medicare müşteri ödeme sistemleri de dahil olmak üzere hassas bilgilere erişim sağlamıştı. ABD medyası Musk'ın ekibinin hassas bilgilere erişmesi üzerine üst düzey bir Hazine yetkilisinin istifa ettiğini bildirmişti.
USAID'in kapatılması, Trump yönetiminin federal hükümet ve programları genelinde uyguladığı baskının bir parçası.
ABD dünyanın en büyük insani yardım sağlayıcısı ve bu hamleler, insani yardım, kalkınma ve güvenlik yardımlarını ittifaklar kurma ve Çin ve Rusya gibi düşmanlara karşı koyma çabalarının merkezine koyan onlarca yıllık ABD politikasını altüst etti.
Trump, Musk ve Kongre'deki Cumhuriyetçiler ABD'nin dış yardım programını özel bir hedef haline getirerek israfla ve liberal sosyal programları ilerletmekle suçladılar.
ABD, bütçesinin yüzde 1'inden daha azını dış yardıma harcıyor ve bu oran diğer bazı ülkelere kıyasla daha düşük. Trump, Biden yönetimini herhangi bir kanıt sunmadan ve sadece daha sonra bir rapor sözü vererek dolandırıcılıkla suçladı.
Demokratlar geri adım attı
USAID'deki hızlı gelişmeler, Musk'ın Washington üzerinde sahip olduğu muazzam gücü sembolize ettiğini savunan Demokratlar arasında özellikle tartışmalı bir parlama noktası olarak ortaya çıktı.
Meclis üyeleri Washington'daki USAID ofislerine girmeye çalışarak ajansın tasfiyesi hakkında kalan personelle konuşmak istediklerini söylediler.
İç Güvenlik Bakanlığı görevlileri ve kendilerini USAID çalışanı olarak tanıtan kişiler onları engelledi. Biri meclis üyesine, "Elon Musk burada değil" dedi.
Maryland Senatörü Chris Van Hollen bunu "yasa dışı bir güç gaspı" olarak nitelendirdi ve "devam eden gücün yozlaşmış bir şekilde kötüye kullanılması" olduğunu söyledi.
"Bu sadece düşmanlarımıza bir hediye değil, aynı zamanda Uluslararası Kalkınma Ajansı'nı yürütme emriyle kapatmaya çalışmak açıkça yasa dışıdır," dedi.
Demokratlar mahkemeye başvuracaklarını ve kapatma kararı geri alınıncaya kadar Trump'ın Dışişleri Bakanlığı atamalarının onaylanmasını engellemeye çalışacaklarını açıkladılar.
Demokratlar geçtiğimiz Kasım ayında yapılan seçimlerin ardından Temsilciler Meclisi ve Senato'da azınlıkta kaldıkları için ellerinde daha az koz bulunuyor.
USAID nedir?
Eski ABD Başkanı John F. Kennedy, USAID'i Amerika Birleşik Devletleri'nin Sovyetler Birliği ile Soğuk Savaş mücadelesinin zirvesinde kurdu. Sovyetlerin yurt dışındaki etkisine dış yardım yoluyla karşı koymanın daha etkili bir yolunu arıyor ve Dışişleri Bakanlığı'nın bunu yaparken sinir bozucu derecede bürokratik olduğunu görüyordu.
Kongre Dış Yardım Yasasını kabul etti ve Kennedy 1961 yılında USAID'i bağımsız bir ajans olarak kurdu.
USAID 1991 yılında yıkılan Sovyetler Birliği'nden daha uzun ömürlü oldu. Bugün USAID'in destekçileri ABD'nin ülkelere yaptığı yardımların Rusya ve Çin'in etkisine karşı olduğunu savunuyor. Çin'in dünya çapında ABD'nin de ortak olarak istediği pek çok ülkede faaliyet gösteren kendi "kuşak ve yol" dış yardım programı bulunuyor.