ABD Başkanı Donald Trump'ın pek çok ülkeye yönelik uygulamaya koyduğu ek gümrük vergilerinin tamamına yakını yargı tarafından kaldırıldı.

ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesi, açıkladığı ilgili kararda, Trump'ın 1977 tarihli "olağanüstü durum" yasasına atıfta bulunarak uygulamaya koyduğu ilave gümrük vergileri uygulamasıyla yetkilerini aştığına hükmetti. Mahkeme yargıçları, söz konusu yasanın "gümrük yetkilerinin sınırsız bir şekilde devrini öngören" her türlü yorumun "anayasaya aykırı" olduğunu vurguladı.

DW Türkçe'nin haberine göre Uluslararası Ticaret Mahkemesi'nde sivil ticari anlaşmazlık davalarına bakan üç yargıç, Trump'ın "neredeyse her ülkeden gelen mallara sınırsız ek vergi uygulamak için 1977 tarihli olaganüstü durum yasasına başvuramayacağını" ve "Kongre'nin olağanüstü durum yasasıyla Başkana sınırsız yetkiler devretmediğini" ifade etti.

Konuyu ele alan sorumlu mahkemenin, davada, ABD'nin ithalata uyguladığı ek gümrük vergisini yükseltme yetkisini genel olarak sorgulamadığı, sadece bu yetkinin Kongre'ye mahsus görüldüğüne hükmettiği aktarıldı. Kararın gerekçesine dair belgede ayrıca, 1977 tarihli Uluslararası Olağanüstü Ekonomik Yetkiler Yasası'nın (International Emergency Economic Powers Act) Başkan'a yalnızca acil bir durumda, "alışılmadık ve olağanüstü bir tehditle mücadele için" uygun ekonomik yaptırımlar uygulama yetkisi verdiği de kaydedildi.

Trump yönetiminden karara tepki
ABD hükümeti, mahkemenin kararına itiraza hazırlanırken avukatların "ABD Temyiz Mahkemesi'ne başvuracakları bildirildi. Mahkeme, Beyaz Saray'a gümrük vergilerini kaldırmaya yönelik sürecin tamamlaması için on gün mühlet tanımıştı.

Beyaz Saray'dan yapılan ilk değerlendirmede söz konusu mahkemenin yargıçları, "Ulusal nitelikte olağanüstü durumda neler yapılacağına seçilmiş yargıçların karar veremeyeceği" dile getirilerek eleştirildi. Hükümet sözcüsü Kush Desai, "yargıdaki bu krizin aşılması ve Başkan Trump'ın Amerika'yı yeniden büyük yapması için yürütme organının her türlü imkânının kararlı şekilde kullanılacağını" belirtti. Trump'ın Beyaz Saray'daki en yakın çalışanlarından biri olan danışmanı Stephen Miller de kararı "yargı darbesi" olarak nitelendirdi.

Başkan Donald Trump, Nisan ayı başında birçok ülkeye yüksek ek gümrük vergileri uygulamaya ilişkin karar aldığını duyurmuş ancak kısa bir süre sonra bunları 90 gün boyunca yüzde onluk bir taban vergi oranına düşürmüştü. ABD tarafından hâlihazırda, otomobillerin yanı sıra çelik ve alüminyum ürünlerine yüzde 25 oranında gümrük vergisi uygulanıyor.

Trump geçen hafta da, Haziran ayından itibaren Avrupa Birliği'nden (AB) ithalata yüzde 50 oranında gümrük vergisi uygulanacağını dile getirmiş ancak daha sonra AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından bunu 9 Temmuz'a kadar ertelemeye karar verdiğini açıklamıştı.

Asya borsalarında rahatlama
Trump'ın gümrük vergilerinin engellenmesine ilişkin mahkeme kararının ardından Perşembe günü Asya borsaları rahat bir nefes alarak hisse senetlerine yöneldi. Tokyo'da Nikkei Endeksi yüzde 1,8 artışla 38.409 puana yükselirken, Şanghay Borsası yüzde 0,8 arttı.

Mahkeme kararı, uzmanlara göre yatırımcılarda Trump'ın aşırı taleplerinden geri adım atabileceği umudunu doğururken, City Index analisti Matt Simpson, yatırımcıların "şimdilik bir süredir yaşanan ekonomik belirsizlikte biraz olsun rahat nefes alabileceği" yorumu yaptı. Ancak Goldman Sachs analistlerine göre, mahkeme kararı sektörel özel vergileri kapsamıyor. Ayrıca Trump'ın, topluca ve ülkelere özgü gümrük vergileri uygulama konusunda başka hukuki araçları da söz konusu. Goldman analisti Alec Phillips, mahkeme kararının "hükümetin gümrük planları için bir geri adım olsa ve belirsizliği artırsa da ABD'nin çoğu önemli ticaret ortağı için nihai sonucu değiştirmesinin beklenmediğini" dile getirdi.