Türkiye ekonomisinin en önemli gelir kaynaklarından biri olan turizm sektörü, ülkede ilk resmi Covid-19 vakasının açıklandığı 13 Mart 2020 tarihinden bu yana tarihinin en ciddi krizini yaşıyor.

Pandemi önlemlerinin Haziran 2021'de kaldırılmasıyla turizmde canlılık yaşansa da ülkenin turizm merkezleri sayılan Akdeniz ve Ege bölgelerinde meydana gelen orman yangınları, turizmdeki umutları zayıflattı. Orman yangınlarının olumsuz etkisi kısa sürede atlatıldı ancak Almanya, İngiltere ve Fransa gibi ana turizm pazarlarında Türkiye'nin hala "riskli ülke" olarak algılanması, hesapları bozdu. Türk Lirası'nın Euro karşısında en düşük değerine inmesine rağmen, Avrupa'dan beklenen turist akını gerçekleşmiyor.

Bu durum Türkiye'nin turizm stratejisinde de değişime neden oluyor. Örneğin pandemi öncesine kadar Alman ve İngiliz turistlerin en çok rağbet ettiği ülkelerden biri olan Türkiye, artık Avrupa ülkelerinden çok Rusya ve Ukrayna'dan turist ağırlıyor.

Türk turizmciler de pandemi sonrası dönemde bugüne kadar ana turizm pazarı olan Avrupa ülkeleri yerine, Rusya, Ukrayna ve Orta Asya ülkelerine dümen kırmış durumda.

Rusya'nın turizmde Türkiye'ye verdiği destek, iki ülke liderinin buluşmasında da gündeme geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Soçi'deki yaklaşık 2 saat 45 dakika süren baş başa görüşme öncesi yaptığı açıklamada, "Özellikle turizmde vermiş olduğunuz destek sebebiyle de çok çok teşekkür ediyorum. Rus dostlarımızın Türkiye'yi tercih edişlerinden dolayı da minnettarız" dedi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, Türkiye'ye gelen turist sayısı, Ağustos ayında 3 milyon 982 bin ile Temmuz ayının altında kaldı. Ancak geçen yılın Ağustos ayına göre turist sayısındaki artış yüzde 119 oldu.  Temmuz ayında yabancı ziyaretçi sayısı 4 milyon 360 bin ile 21 ayın zirvesini görmüştü.

Bu yılın Ocak-Ağustos döneminde ise yabancı sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 93,94 artış göstererek 14 milyon 70 bin 771 oldu. 2019 yılında 45 milyon turisti ağırlayan Türkiye, pandemi kısıtlamaları ile geçen 2020 yılında sadece 12,7 milyon turist ağırlayabilmişti.

Ağustos ayında en fazla turist 906 bin ile Rusya'dan geldi. Onu 611 bin ile Almanya ve 324 bin ile Ukrayna takip etti. İlk 5'te yer alan diğer ülkeler ise Bulgaristan ve İran oldu. Şu anda turizm sezonunun yüzde 60-70 Rusya pazarı ağırlıklı olarak devam ettiği belirtiliyor.

Türkiye'nin turizmde önde gelen pazarlarından olan İngiltere, 17 Mayıs 2021 tarihinde Türkiye'yi kırmızı listeye almıştı. Tüm yaz sezonu boyunca Türkiye'ye ilişkin seyahat yasağını sürdüren İngiltere, 18 Eylül'de Türkiye'yi listeden çıkardı. Ardından ilk İngiliz kafilesi 4 ay sonra 24 Eylül tarihinde Antalya'ya indi. Yılsonuna kadar 200 bin İngiliz turistin Türkiye'ye gelmesi bekleniyor.

17 Haziran 2021'de Türkiye'yi kırmızı listeden çıkaran Fransa ise, aradan geçen 2 ay sonunda vaka sayılarının artması ile birlikte, 27 Ağustos'ta Türkiye'yi yeniden kırmızı listeye dahil etti. Türkiye, Avrupa Birliği'nin oluşturduğu "güvenli ülke listesi"nde de bulunmuyor. AB'nin listesi, üye ülkeler için tavsiye niteliği taşıyor ve bağlayıcılığı bulunmuyor.

Türk turizmciler, başta İngiltere olmak üzere Avrupa ülkelerinin turizmde Türkiye'ye çifte standart uyguladığı görüşünde. Özellikle İngiltere'nin Türkiye'yi pandemi süresince ülke seyahatlerinde karantinayı zorunlu tutan "kırmızı liste"den yaz mevsimi boyunca çıkarmamış olması, eleştirilerin odağında.

Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz Bağlıkaya, ana turizm pazarlarından biri olan İngiltere'nin Türkiye'yi aylar boyunca "kırmızı liste"de tutmasının büyük bir haksızlık olduğunu savunuyor.

Türkiye'de uygulanan aşı dozunun 100 milyonu geçtiğini, turizm tesislerinde uygulanan önlemlerin "Güvenli Turizm Sertifikası" ile garanti altına alındığını anlatan Firuz Bağlıkaya, "İngiltere'nin, günlük vaka sayıları 35 binlere yakın olan Hindistan'ı kırmızı listeden çıkarıp, günlük vaka sayısı 23 bin civarında seyreden Türkiye'nin kırmızı listede tutulmasını adil bir yaklaşım olarak görmüyoruz" diye konuşuyor.

Son yıllara kadar Türkiye'ye en fazla turist gönderen ülkelerin başında gelen Almanya'dan Türkiye'ye tatile gelenlerin sayısında da dramatik bir düşüş yaşanıyor. Almanya, 1 Temmuz 2021 tarihinden itibaren Türkiye'yi "Yüksek Riskli" ülkeler listesinden çıkararak "Riskli" ülke kategorisine aldı.

TÜRSAB Başkanı Bağlıkaya'nın verdiği bilgilere göre, pandemi öncesine göre Türkiye'ye gelen Alman turist sayısı yarıya düşmüş durumda. Bağlıkaya, Ocak-Ağustos aylarını kapsayan ilk 8 aylık dönemde Almanya'dan Türkiye'ye gelen ziyaretçi sayısının 2019'un aynı dönemine göre yüzde 45 düştüğünü söylüyor.

Rusya tüm kısıtlamaları kaldırdı
Pek çok Avrupa ülkesinde, Türkiye'ye gerçekleştirilecek seyahatlere ilişkin kısıtlama ve uyarılar devam ederken, Rusya ise Türkiye ile karşılıklı uçak seferlerine getirilen kısıtlamaları 22 Haziran'da tamamen kaldırdı. Gerek Rusya gerekse Ukrayna, 2021'in yaz sezonunda pandemi ve orman yangınlarına rağmen Türkiye'ye en çok turist gönderen ülkeler oldular.

"Avrupa hayal kırıklığına uğrattı"

Türkiye'ye gelen Avrupalı turistlerin yoğun olarak konakladığı Ege Bölgesi'ndeki turizmciler de ciddi bir yol ayrımında olduklarını söylüyorlar. Sezon başında ana pazarları olan Almanya, İngiltere, Rusya ve Ukrayna'dan çok umutlu olduklarını vurgulayan Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) Başkanı Mehmet İşler, "Ancak Almanya ve İngiltere bizi hayal kırıklığına uğrattı. Ama Rusya ve Ukrayna en kötü günlerde bile bize destek vermeyi sürdürdü" diyor.

Türk turizmcilerin bundan sonraki dönemde Orta Avrupa, Avrupa Birliği ve İngiltere yerine, Rusya ve Ukrayna pazarlarına ağırlık vereceğini kaydeden Mehmet İşler, "Ege turizmi düne kadar Alman ve İngiltere ağırlıklıydı; Rus azdı. Ancak gördük ki, Rus, Ukrayna ve Orta Asya ülkelerine açılmadan ayakta kalamayacağız. Çünkü Avrupa'nın aldığı kararlar Türk turizmine zarar veriyor; hayal kırıklığına uğradık" değerlendirmesinde bulunuyor.

Türk turizm sektörünün hızla Rusya ve Asya coğrafyasına kaydığına dikkat çeken İşler'in şu sözleri, Türkiye'de turizm sektörünün içinden geçtiği değişimi de özetliyor:

"Yakın zamana kadar Rusya ve Ukrayna'daki turizm fuarlarına gitmeyi bile düşünmüyorduk. Şu anda ise hemen hemen tüm işletmeler, nasıl bu ülkelerdeki turistleri ülkemize getirebiliriz diye çalışma yapıyorlar. Türk turizmi, Avrupa'dan Rusya'ya doğru bir makas değişimine geçiyor."