Almanya'da Federal İstatistik Dairesi'nin verileri, 83 milyon 240 bin olan nüfusun 45 milyon 400 binden fazlasının istihdamda olduğunu ortaya koyuyor. Bu da çalışma yaşındakilerin yüzde 75,8'inin istihdamda yer aldığı anlamına geliyor. Almanya Ekonomi Enstitüsü'nün Kalifiye Eleman Güvenliği Uzmanlık Merkezi'nin (Kofa) hazırladığı rapora göre, bütün çalışanların yüzde 22,8'i 55 yaşının üzerinde. Bu da önümüzdeki on yıl zarfında en az 7 milyon 300 bin kişinin emekli olacağı anlamına geliyor. Emekliye ayrılacaklardan 2 milyondan fazlası zaten kalifiye eleman sıkıntısı çekilen sektörlerden.

Doğum oranının yüksek olduğu 1959-1969 kuşağının önümüzdeki yıllarda emekli olmasıyla eleman açığının artacağı alanların başında lojistik geliyor. Halen 60-80 bin civarında mal ve yolcu taşımacılığında çalışacak şoför eksikliği bulunuyor. Lojistikte çalışanların yüzde 32,4'ünün 55 yaşının üzerinde olduğu hesaba katıldığında iş gücü açığının burada da büyümesi bekleniyor.

Pandemi döneminde eleman açığının ürkütücü boyutlara ulaştığı sağlık sektöründe durum daha da kötü. Verilere göre hasta bakıcılar, ilk yardımda çalışanlar ve ebelerin yüzde 40'ının yaşı 55'in üzerinde. Sağlık sektörü, verdiği iş ilanlarının yüzde 90'ını dolduramıyor. Almanya'da 55 yaş üstündekilerin istihdamdaki payı 2013-2020'de yüzde 37,8'den yüzde 71,7'ye yükseldi.

Lojistik ve sağlık dışında son aylarda havalimanları da alarm vermeye başladı. Almanya'da havalimanlarında yolcu ve bagaj hizmetlerinde 7 bin 200 personel açığı söz konusu. Pandemi döneminde seyahatlerin kısıtlanması nedeniyle şirketler, ya küçülme yoluna gitmiş ve işçi çıkarmıştı ya da işçiler kısa çalışma ödeneğini yetersiz bulduğu ve yakın zamanda da iyileşme görmediği için başka sektörlere geçmişti. Şimdi küresel tedbirlerin kalkmasıyla seyahate ilgi artınca havalimanlarında karmaşa yaşanıyor. Pek çok havalimanında binlerce uçuş iptal edilirken uçabilen yolcuların işlemlerinin tamamlanması da saatler alıyor.

Bu sorunun kısa sürede çözülmesi amacıyla Alman şirketleri, Türkiye'den 2 bin eleman getirilmesi için başvuruda bulundu. İstihdamdan sorumlu Federal Çalışma Ajansı da bu başvuruya bu hafta izin verdi. Böylece normalde kalifiye eleman alımı yapan Almanya, Türkiye'den özel bir uygulamayla 6 Kasım'a kadar geçici personel getirecek. 

Söz konusu kişilerin çalışma ve seyahat izinlerinin hızlıca verileceği ve önümüzdeki iki-üç hafta zarfında Almanya'ya gelip kısa bir eğitimin ardından göreve başlayacağı kaydediliyor. Ancak piyasadaki açık dikkate alındığında şirketlerin memnun kaldığı, dil ve uyum açısından da başarılı gördüğü elemanlarını daimi olarak tutabileceği belirtiliyor.

Federal Çalışma Ajansı'na göre Türkiye'den Almanya'ya gelecek personelin saatlik ücreti en az 14 euro 25 cent olacak. Çalışanlara resmi tatiller, Pazar günleri ya da geceleri çalıştıklarında mesai ya da tatil günü ek ödemesi yapılacak. İşveren ayrıca çalışanlara barınma hizmeti sunmakla da yükümlü olacak.

Havalimanları için Türkiye gibi Avrupa Birliği (AB) dışındaki üçüncü ülkelerden eleman alımının önünün açılması üzerine, personel açığı yaşayan bir diğer alan olan otel ve gastromi sektörü de harekete geçti. Almanya Otel ve Gastronomiciler Birliği'nin (Dehoga) Başkanı Guido Zöllick, "Eleman kazanmak için şimdi hızlı ve gerçekçi tedbirlere ihtiyacımız var" diye konuştu ve dokuz ayı tam kapanma ile geçen iki yıllık pandemi döneminden sonra sektörün çalışacak eleman bulamadığını kaydetti.

Zöllick, Alman hükümetinden geçici oturumu olan mülteci ve yabancıların istihdama kazandırılması için yasal düzenlemelerin yumuşatılmasını, AB ülkeleri dışından kalifiye eleman getirilebilmesi konusunda da devletin kendilerine yardımcı olması gerektiğini söyledi. Vize ve çalışma izni alımı işlemlerinin hızlandırılmasını ve ayrıca yurt dışından iş gücü gelmesi için hukuki çerçevenin sağlanmasını talep eden Dehoga Başkanı Zöllick, sezonluk işçi alınabilmesi için de işbirliğine sıcak bakan ülkelerle ikili anlaşmalar yapılmasını talep etti.

Almanya'da özellikle Doğu Avrupa ve Balkan ülkelerinden sezonluk olarak mezbaha veya tarım sektöründe çalışmaya gelen binlerce işçi bulunuyor. Halihazırda Almanya'nın Batı Balkan ülkeleriyle yaptığı anlaşma gereği yıllık 25 bin kişi Arnavutluk, Bosna-Hersek, Kosova, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan'dan gelip Almanya'da çalışıyor. Uygulama 2023 yılı sonuna kadar geçerli.

Almanya otel ve gastronomi sektörünün verilerine göre, ülkedeki işletmelerin yüzde 60'tan fazlası kalifiye ve yardımcı işçi bulamamaktan şikayetçi. Bu nedenle eğlence sektöründe pek çok şirketin gelen organizasyon işlerini geri çevirdiği ya da açık olduğu saatleri düşürdüğü ve zarar ettiği bildiriliyor.     

Dehoga, 2019 ile karşılaştırıldığında sektörün 2020 pandemi yılında 325 bin çalışanını kaybettiğini aktardı.

Güncel verilere göre zanaat mesleklerinde de Almanya eğitim almış eleman sıkıntısı çekiyor. Almanya Ekonomi Bakanlığı'nın Kofa'ya yaptırdığı bir araştırmaya göre 201 bin 411 açık istihdam alanına karşılık ülkede iş arayan zanaatkâr sayısı sadece 139 bin 256. Son rakamlara göre Almanya'da 75 bin 452 meslek eğitimi yapmış çırak eksik, ayrıca 7 bin 239 da usta açığı mevcut.

Almanya'da eleman açığı bu alanlarla da bitmiyor. Yenilebilir enerji ve sanayideki yeşil dönüşümle birlikte bu alanlar başta olmak üzere mühendis ve teknik eleman açığı var.

Alman hükümeti, 1 Mart 2020'de Nitelikli İş Gücü Göçü Yasası'nı yürürlüğe koyduysa da pandeminin damgasını vurduğu döneme denk geldiği için pek getirisi olmadı. Nitelikli İç Gücü Göçü Yasası, AB dışından Almanya'ya kalifiye eleman gelmesini düzenliyor. Nitelikli iş gücü olarak tanımlanan grup ise ya bir meslek eğitimi ya da akademik eğitim almış olanlar.  

Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti'den (FDP) oluşan koalisyon hükümeti de Çarşamba günü ülkede olan ancak kalıcı bir oturma ve çalışma izni bulunmayan mülteciler ve yabancılara ilişkin bir düzenlemeyi kabul etti.

Söz konusu yasal düzenleme, 1 Ocak 2022 tarihinden geriye dönük bakıldığında en az beş yıl Almanya'da ikamet etmiş, daimi oturumu olmayan yabancılara istihdam üzerinden ülkede kalma imkanı veriyor. Buna göre geçici olarak Almanya'da kalan bir kişi, bir yıllığına düzenli oturum alacak ve bu süre zarfında belirli şartları yerine getirmeyi başarırsa Almanya'da daimi ikamet kazanacak. 

Daimi oturum almaya ilişkin aranacak şartların başında Almanca bilgisi, kişinin kimliğini kanıtlayan bir belgesinin olması ve Almanya'da hayatını idame ettirecek gelir sağladığını göstermesi geliyor. Tanınan süre zarfında bu şartları yerine getiremeyenler yeniden "Duldung" denilen geçici müsamaha belgeli yabancı statüsüne dönecek. Başarılı olanlar ise sadece kendileri değil yakın aile üyeleri de beş yıl Almanya'da asgari ikamet etmiş olma şartı aranmadan oturum alabilecek.

Federal İçişleri Bakanlığı'nın verdiği bilgilere göre yeni düzenlemeden yararlanacak yabancı sayısı 136 bin civarında. Suça karışmış kişiler ile aileleri ise uygulamadan faydalanamayacak.  

Yeni yasal düzenleme 27 yaş altındaki gruptaki yabancılar için de kalma şartlarını yumuşatıyor ve ülkeye uyum sağladığı görülen bu gruptakilere üç yıl ikamet etmiş olmaları halinde daimi oturum verilmesini öngörüyor. Çocuklu ailelerde ise Almanca temel bilgisi ve kendi geçimini sağlama koşuluyla dört yıl sonra daimi oturum verilmesi mümkün hale geliyor. 

Yeni yasal düzenlemedeki en önemli madde ise kalifiye iş gücü olarak gelenlere yönelik. Şimdiye kadar bu grubun ailesini getirmesinin önündeki en büyük engel, onlardan Almanca ön bilgisi istenmesiydi. Bu hafta kabul edilen düzenlemeyle kalifiye eleman olarak Almanya'ya gelmiş veya gelecek kişilerin aile bireylerinin Almanca ön bilgiye sahip olması şartı kalkıyor. Bu durum kalifiye insanların Almanya'yı tercih etmesi önündeki en büyük engellerden biriydi. 

Kofa'nın Mart 2022'de yayınladığı son rapora göre Almanya'da istihdam açığı 1,5 milyon ile yeni bir rekor kırdı. Bu, 2021'in aynı dönemine göre eleman açığının 473 bin arttığı anlamına geliyor. 2022'nin ilk çeyreğinde kalifiye eleman açığı da 88 bin artarak 558 bine yükseldi. Ülkedeki işsiz sayısı ise Haziran 2022 itibarı ile 2 milyon 263 bin.