2018'de 15 bin 996 dolara çıkarılması hedeflenen kişi başı gelir, bu yılın ilk iki çeyreğinde 343 dolar geriledi ve 2009'dan bu yana ilk defa 10 bin doların altına düştü. 1,97 olması beklenen dolar, 3,07'yi gördü.

Eski Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın yeniden milletvekili adayı olmasının ardından piyasalarda estirilen iyimserlik havası, uzun sürmedi. Babacan'ın özellikle son döneminde belirlenen kısa ve orta vadeli hedeflerin en önemlileri, daha yolun yarısına gelmeden geçerliliğini yitirdi. 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı'ndaki hedeflerde, 2018'de 15 bin 996 dolara çıkarılması hedeflenen kişi başı gelir, bu yılın ilk iki çeyreğinde 343 dolar geriledi ve 2009'dan bu yana ilk defa 10 bin doların altına düştü. 2018 hedeflerinin belirlendiği kalkınma planının, ilk yıllarında fiyaskoyla sonuçlanan hedefler bununla sınırlı değil. Örneğin hedeflere göre 2018'de 1,97 olması beklenen dolar, şimdiden 3,07'yi gördü.

Eski Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Boğaziçi Üniversitesi'nin ev sahipliği yaptığı Sivil Toplum 20 Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, büyümenin reformdan değil parasaldan kaynaklandığını ve kapsayıcı olmadığını söyledi. Babacan, aynı konuşmada genel kanaatin aksine büyük istihdam sağlayanın kamu yatırımları değil özel sektör yatırımları olduğunu belirtti. Babacan'ın bu eleştirileri, gözlerin kendisinin de sahiplendiği büyüme ve istihdam hedeflerine çevrilmesine neden oldu. Çünkü Babacan'ın 7. Gelişen Kentler Zirvesi'nde ‘2014-2018 dönemini kapsayan kalkınma planımızı hazırladık' diyerek sahiplendiği 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı'ndaki hedefler şimdiden geçerliliğini yitirdi. Onuncu Kalkınma Planı'nda GSYH'nın yıllık ortalama yüzde 5,5 ora­nında artması öngörülürken, ekonomi 2014'te yüzde 2,9, 2015'in ilk yarısında ise yüzde 3,1 büyüyebildi.

Planda, TL bazlı gayri safi yurtiçi hasılanın 2018'de 2 trilyon 535 milyar dolar, dolar bazlı GSYH'nın ise 1 trilyon 285 milyar dolar olması hedeflendi. Bu hesaba bakıldığında 2018'deki dolar/TL kurunun 1,97 olması gerekiyordu. Ancak, evdeki hesap çarşıya uymadı. Siyasi belirsizlik, terör ve gerekli reformların yapılamamasının da etkisiyle dolar/TL yakın zaman önce 3,07'yi gördü. Dolar kurunda yaşanan bu artış, dolar cinsinden GSYH ve kişi başına düşen dolar cinsinden geliri de bir anda yıllar önceki rakamlara götürdü. TÜİK'e göre 202,1 milyar dolar olan ikinci çeyrek GSYH'sı, bu yılın aynı çeyreğinde 180,5 milyar dolara geriledi. Diğer bir ifadeyle Türkiye, bu yılın ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla dolar bazında yüzde 10,7 küçüldü. Dolar bazlı cari fiyatlarla GSYH, önceki çeyreklerde sırasıyla yüzde 2,7 ve yüzde 1,6 küçülmüştü. Cari fiyatlarla GSYH dolar bazında ilk iki çeyrekte ise yüzde 6,9 küçülmeye işaret etti. Bütün bu gelişmeler sonucu yılın ilk 6 ayında kişi başına milli gelirde de büyük düşüş gözlendi. Türkiye'de gelir 2009'dan bu yana ilk kez 10 bin doların altına düştü. İlk iki çeyrekte kişi başına gelir 343 dolar gerileyerek 9 bin 941 dolar oldu.

İşsizlikte de hedef tutmayabilir

Onuncu Kalkınma Planı dönemin­de, yıllık ortalama yüzde 2,9 oranında is­tihdam artışıyla toplamda 4 milyon yeni iş oluşturulması öngörüldü. Bu gelişmeler doğrultusunda, işsizlik oranı tedrici bir düşüşle 2013 yılı için beklenen yüzde 9,2 seviyesinden plan dönemi sonunda yüzde 7,2 seviyesine indi­rilmesi hedeflendi. Ancak bu hedef de tutmayabilir. Çünkü işsizlik oranı yeniden yükselişe geçti. 2015'in Ocak ayından Mayıs ayına gelene kadar yüzde 11,3'ten yüzde 9,6'lar seviyesine gerileyen işsizlik, haziran ayında yeniden yükselişe geçerek yüzde 9,6'ya çıktı.