Kamyoncuların ‘Pahalı mazota hayır’ eylemi, Akaryakıt fiyatlarını yeniden gündeme taşıdı. Pahalılığın en önemli nedeni, yüksek vergi ve dolar kurundaki artış. Son dönemde ham Petrol varil fiyatının 50-60 dolar rakamlarına gerilemesine rağmen Türkiye’de benzin ve motorin daha da pahalılaştı.

Önceki günkü Zamla birlikte istasyonda 1 litre benzinin fiyatı yeniden 5 liraya yaklaşırken motorin 4 lirayı geçti. Sürücüler, ham petrol varil fiyatının 147 dolarla rekor kırdığı (11 Temmuz 2008) dönemde 1 litre benzine 3,61 lira ve motorine de 3,29 lira öderken, ham petrol fiyatının taban yaptığı bugün benzini 4,75 lira, motorini ise 4,08 lira gibi yüksek bir fiyattan alıyor. Aynı dönemde dolar kuru 1,2 liradan 2,7 liraya çıkarak tavan yaptı. Dolar kuru ve pompa fiyatındaki artış sürücüleri üzerken, akaryakıtta ‘verginin vergisini’ alan Maliye’yi sevindiriyor. Son zamlarla birlikte Maliye’nin 1 litre akaryakıttan aldığı vergi geliri 5 kuruş arttı. Sektör uzmanlarına göre ucuz akaryakıt için ilk çözüm, yüksek vergilerde indirim yapmak. Anormal fiyat artışı yaşandığı dönemlerde vergiler düşürülerek vatandaşlar zamların olumsuz etkilerinden korunmalı.

Türkiye’de akaryakıt fiyat oluşumu sürecini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) takip ediyor. Mevzuat gereği EPDK, iç pazar fiyatları için en yakın erişilebilir piyasa olarak Birleşik Krallık (İngiltere), İtalya, Fransa, Almanya’yı (4 ülke) baz alıyor. Kurum, piyasa izlemelerinde mevzuata aykırılık halinde akaryakıt fiyatlarına en fazla 2 ay süreyle tavan fiyat koyabiliyor. EPDK, genel seçimlere az bir zaman kala 9-10 kuruş ucuzlama hedefiyle 21 Şubat’ta akaryakıta tavan fiyat uygulaması başlattı. Ancak ekonomik gerçekleşmeler dikkate alınmadan (Dolar kurundaki artış, ekonomide yavaşlama gibi) uygulanan tavan fiyat, benzin ve motorini ucuzlama yerine daha da pahalılaştırdı. Sektörde faaliyet gösteren bayi ve dağıtım şirketlerini temsil eden PETDER, TABGİS, PÜİS sendikaları uygulamaya tepki göstermiş ve ucuz benzin ve motorin için öncelikle EPDK’nın yetersiz kaldığı kaçak akaryakıtın önlemesini istemişlerdi. Sendikalar ayrıca, indirim için mutlaka vergilerde iyileşme yapılmasına vurgu yapmıştı.

Yanlış Enerji ve Maliye politikaları, vatandaşı mağdur ediyor. Maliye’nin yüksek vergide ısrar etmesi ve Enerji Yönetimi’nin son dönemde akaryakıt sektörüyle ilgili aldığı yanlış kararlar, benzin ve motorine zam olarak yansıyor. Dünkü zamlarla birlikte sürücüler istasyonlarda 1 litre benzini 4,75 liradan, motorini de 4,08 liradan almaya başladı. Dolar kuru kaynaklı zamlar nedeniyle akaryakıttan alınan vergilerde artmaya başladı. Maliye, benzin ve motorinden Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisi (KDV) alıyor. ÖTV, litrede sabit tutulurken yüzde 18 olarak alınan KDV toplam ürün fiyatı üzerinden hesaplanıyor. Bu nedenle, ürün zamlandıkça KDV tutarı da artıyor ve Maliye daha çok vergi topluyor. Bir diğer ifadeyle Maliye’nin vergiden de vergi alması, akaryakıtı daha da pahalılaştırıyor. EPDK’nın ‘2015 Yılı Mart Ayı Petrol ve LPG Piyasası Fiyatlandırma Raporu’na göre Mart 2015’te (ortalama fiyat) 1 litre motorinden 2,17 lira vergi (ÖTV, KDV) alınırken rakam 29 Nisan zammı sonrası 2,21 liraya yükseldi. Aynı dönemde benzinde de vergi 2,85 liradan 2,90 liraya yükseldi. Zamlar, Maliye’nin vergi gelirini litre de 5 kuruş artırdı.