Antalya'nın Elmalı, Finike ilçelerindeki Toros dağlarındaki yüzlerce yıllık anıt ağaçlara, bir yenisi eklendi. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, 7'si Elmalı'da, 1'i Finike'de 8 anıt ağacın korunmasına yönelik çalışmalar yürütüyor. Bu ağaçlar arasında Elmalı-Finike sınırlarında yer alan dünyadaki ender sedir ormanlarından Çığlıkara'daki 'koca katran', 1995 yılında 2000 yaşında olarak tescil edildi. 1995 sonrasındaki 21 yıl da sayıldığında bugün yaşı 2021'i bulan sedir, Türkiye'nin en yaşlı ağacı olarak kabul ediliyordu. 25 metre boya sahip, çapı 262 santimetre, çevre genişliği 8 metre 23 santimlik 'koca katran', bu unvanını Kumluca İlçesi'nde bir sedir ağacına kaptırdı. Kumluca'nın Karacaören Mahallesi yakınındaki Dibek Tabiatı Koruma Alanı'nda bulunan ve yöre halkının 'ambar katran' olarak adlandırdığı sedir ağacının yaşının 2326 olduğu ortaya çıktı. 

İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Doğan Kantarcı, 1982 yılında bölgede yaptıkları ölçüm çalışmaları ve sedir ağacı hakkında bilgiler verdi. Prof. Dr. Kantarcı, dünyanın en yaşlı sediri olarak da adlandırılabilecek ağacın boyunun 26.7, çapının 2.50, çevresinin ise 7.85 metre ölçüldüğünü belirtti. Çamkuyusu Sedir Araştırma Ormanı ve Bolkar Dağları'ndaki yaşlı sedirlerden aldıkları örnekleri karşılaştırarak ambar katranın yaşını hesapladıklarını anlatan Prof. Dr. Kantarcı, "Örnek alanlardaki en yaşlı sedir ağaçlarının, 1.30 m'deki çap gelişimleri incelenirse ambar katranın yaşı daha fazla çıkmaktadır. Bu iki yaşlı sedirin 200 yaşında 1.30 m'de geliştirdikleri ortalama 20.2 cm'lik kabuksuz çapa göre ambar katranın yaşını, 1982 yılında 2292 olarak hesapladık" dedi.

Prof. Dr. Kantarcı, yaklaşık bir ay süren çalışma sırasında bölgedeki sedir ormanlarının dik yamaçlarında örnek alanları seçip, ağaçların çap ve boylarını ölçerek örnek ağaçların gövde analizlerini yaptıklarını kaydetti. Bu çalışma sırasında Dibek Ormanında 1830 metre yükseklikte bulunan ambar katranı da ölçtüklerini söyleyen Prof. Dr. Kantarcı, "1985'te Avusturya'dan Prof. Dr. Hannes Mayer'i ambar katrana çıkardım. Ambar katranın yaşını nasıl hesapladığımı anlattım. Hesabımı ve bulduğum yaşı onayladı. Hannes Mayer, Alp Dağlarında ve Türkiye ormanlarında yıllarca araştırmalar yapmış tecrübeli bir selvikültürcü" bilgisini verdi.

1982 yılında ölçtükleri ambar katranın yaşına aradan geçen süreyi de ekleyince 'dünyanın bilinen en yaşlı sediri' denilmesinde bir sakınca olmadığını da belirten Prof. Dr. Kantarcı, konuyla ilgili yaptığı çalışmayla da bunun belgelendiğini sözlerine ekledi. 

Günlük kazançlar için açılan taş ocakları ve dere tipi hidroelektrik santral (HES) girişimlerinin binlerce yılda oluşmuş doğal ekosistem dengelerini bozduğunu belirten Prof. Dr. Kantarcı, “Özellikle kireçtaşı arazisinde yapılan tahribatla son yıllarda Akdeniz Havzası'nın ısınmasından kaynaklanan ve sıklaşan sağanak yağışların bir araya gelmesiyle sel oluşumları ve göçük olayları zarar vermeye başladı. Sedir ekosistemleri binlerce yılda oluşmuştur. Günümüzde kısa süreli kazançlar için tahrip edilmemeleri gerekir. Çatlaklı bir kireçtaşı arazisi olan Toros Dağlarında taş ocakları vb girişimlerle tahrip edilen sedir ormanlarını tekrar yetiştirmek için taştan elde edilen gelirin çok daha fazlasını harcamak gerekir" dedi.

Karacaören Doğa Kültür Turizm Tanıtma ve Dayanışma Derneği Başkanı Mehmet Başar, literatüre 'Cedrus Libani' olarak geçen ve sonraları 'Toros Sediri' olarak düzeltilerek hakkı teslim edilen sedir türünün, dünyada en yaygın topluluğa sahip ülke olarak bilindiğini söyledi. Antalya'nın Elmalı, Kaş, Finike ve Kumluca ilçelerini kapsayan bölgede bulunan sedir ormanlarının da Türkiye'nin gıptayla bakılan doğal zenginliklerinden sayıldığını belirten Başar, “Uzun yaşamalarıyla ünlü sedir ağaçlarının dünyada bilinen en yaşlıları da işte bu bölgede bulunuyor. Elmalı Çığlıkara'da bulunan 2007 yaşında olduğu bilinen ve koca katran adıyla anılan sedir ağacı, Türkiye'nin en yaşlı ağacı olarak tanımlanıyordu. Ancak Kumluca Karacaören köyü yakınındaki Dibek Tabiatı Koruma Alanı'nda bulunan ve yöre halkının 'ambar katran' olarak adlandırdığı sedir ağacının yaşının 2326 olduğu ortaya çıktı. Toroslarda tarihe tanıklık ederek yaşamını sürdüren ambar katran, İ.Ö 323 yılında ölen Büyük İskender'le aynı zaman dilimini paylaşırken, Romalı devlet adamı Sezar'dan da 215 yaş büyük" dedi.

Dibek Ormanı, barındırdığı biyolojik çeşitlilik ve anıt ağaçlarıyla 1993 yılında Tabiatı Koruma Alanı olarak ilan edilerek, 550 hektarlık alan korumaya alındı. Antalya'da yaşları 500 ile 2000 arasında değişen çok sayıda anıt ağaç bulunuyor.

DHA