Altın kuralı hepimiz biliyoruz: Kendinize nasıl davranılmasını istiyorsanız başkalarına da öyle davranın. Bu, temel ahlaki ilke aslında hadisi şerif kökenlidir. 17 Şubat, “Tanımadığın Birine İyilik Etme Günü (Random Act of Kindness Day)” olarak tanımlanmış ve dünyayı rastgele iyiliklerle daha yaşanabilir bir hale getirmek hedeflenmiş. Aslına bakarsanız ben de böyle bir günün varlığından haberdar değildim. Oğluma verilen ödev için yaptığımız araştırmada öğrendiğim bu bilgiyi bir takım bilimsel verilerle birlikte sizinle paylaşmak istedim.

Araştırmalar, çocukluktan itibaren biyolojik olarak nazik olmaya ve iyilik yapmaya yatkın olduğumuzu gösteriyor. Bu özelliğimizi uygulama ve tekrarlarla daha da geliştirebileceğimiz de biliniyor. Günlük yaşamımızdaki koşturmacalar nedeniyle veya zaman zaman da negatif etkilenmelerle bu yeteneğimizi kaybedebiliriz. İyilik yapmak ve nazik olmak, diğer insanlarla hatta günlük hayatımızda karşılaştığımız yabancılarla bile olumlu ilişkiler kurmamıza yardımcı olur. Nezaket, kişisel ilişkileri geliştirmenin yanı sıra, sizi daha sağlıklı yapabilir.

Başkası için güzel bir şey yaptığınızda bunun sizi de daha iyi hissettirdiğini hiç fark ettiniz mi? Bu sadece rastgele olan bir şey değil, beyninizdeki mekanizmayla ilgilidir. Nezaket, iyi hissettiren hormonların salgılanmasını sağlar. İyilik yapmak, mutluluk ve huzur duygularından sorumlu hormonlar olan serotonininizi ve oksitoninizi artırır. Aynı zamanda, fedakârlık yapmanın da rahatlamamıza neden olan endorfin salgıladığı unutulmamalıdır. Araştırmacılar, nazik insanların daha yüksek öz saygıya ve öz yeterlilik duygusuna sahip olduğunu buldular.

Öyleyse çevrenizde ne kadar olumsuz hadiseler cereyan etse de iyilik yapmakta ısrarcı olun. İhtiyacı olan birine yardım etmek, beklemediği bir anda birinin tebessümüne sebep olmak ya da tanımadığınız birine ikramda bulunmak… Bu tarz davranışlarla birinin hayatına temas etmek sizin de çevrenizdekilerin de sağlığı ve mutluluğu için tahmin ettiğinizden daha önemlidir.

 Stresi ve kaygıyı azaltır

Sıkıntıların daha fazla olduğu günümüzde, sürekli olarak stresi azaltmanın yollarını arıyoruz. Elbette çok zorlanıyoruz. Hele nefret söylemlerinin artması maalesef duygu durumumuzu olumsuz şekilde etkiliyor. Peki bu durumun konumuzla ilgisi nedir diye sorabilirsiniz. Şöyle ki başkalarına iyilik yaparak, kendi sıkıntılarınızın dışına çıkarsanız ve kendi yaşamınızdaki stres faktörlerinden uzaklaşmış olursunuz. İyilik yapmak veya nazik davranmak mutlu hissetmek için gerekli olan endorfin, serotonin ve dopamin üretimini arttırır. Böylece sizi zor durumlarla başa çıkmak için daha donanımlı hale getirebilir.

Anksiyete, ister hafif sinirlilik, ister şiddetli panik olsun, son derece yaygın bir durumdur. Yapılan bilimsel çalışmalar, iyilik yapmanın veya başkalarına nazik davranmanın kaygıyı ve stresi azaltmanın aslında en kolay yolu olabileceğini gösterdi. British Columbia Üniversitesi'nde (UBC) mutluluk üzerine yapılan bir araştırmaya göre, olumlu duygulara sebep olan sosyal davranışlar, bireyin neşeli, huzurlu ruh hallerini arttırır. Bu nedenle, biraz endişeli hissettiğinizde, başkalarına iyilik yapmanın yollarını arayın. Birine gülümsemek, bir arkadaşınızı aramak, yardım kuruluşunda gönüllü olmak veya nezaketli davranışlarla insanların kalbinde güzel duygular oluşturmak size iyi gelecektir. Küçük bir jest bile fark etmeden bedeninizde büyük bir değişime yardımcı olabilir.

Kalbinize iyi gelir

Başkalarını iyi hissettirmek elbette kalbinizi “ısıtabilir” ama başkalarına karşı iyi davranmak kalbinizin çalışma mekanizmasını da etkileyebilir. Nezaket oksitosin hormonu salgılar. Çalışmalara göre, “oksitosin, kan damarlarında nitrik oksit adı verilen ve kan damarlarını genişleten bir kimyasalın salgılanmasına neden olur. Oksitosin hormonu, kan basıncını düşürerek kalbi koruduğu için "kardiyoprotektif" bir hormon olarak bilinir. Nezaket kalbinizi fiziksel ve duygusal olarak güçlendirir. Belki de bu yüzden iyi, sevecen insanların gerçekten büyük kalpleri olduğunu söylenir. 

Daha uzun yaşamanıza yardımcı olabilir

Buna kafanızı sallıyor olabilirsiniz, ancak bunu ben değil, araştırmacılar söylüyor. Health.com'a göre, aile ve arkadaş ilişkileriniz güçlü değilse kalp hastalığı riskiniz daha yüksektir. Başkalarına karşı nazik olduğunuzda, güçlü, anlamlı ilişkiler ve dostluklar geliştirirsiniz. Daha iyi ilişkiler için iyi davranışlar; mesafelerin azalmasına, engellerin kalkmasına yardımcı olur. Yaşlanmanın iki ana unsuru vardır. Bunlar serbest radikaller (vücuttaki kimyasal atıklar) ve iltihaplanmalardır. Oksitosin, vücuttaki serbest radikallerin ve iltihaplanmanın seviyesini azaltır. Yine bu hormon sayesinde yaşlılık belirtileri geciktirilebilir. Genç kalmak ve uzun yaşamak istiyorsanız yeni arkadaşlıklara açık olun. Nezaketinizi, şefkatinizi çevrenizdekilere hissettirin.

Hastalıklara yakalanma riskinizi azaltır

Vücuttaki iltihaplanma; diyabet, kanser, kronik ağrı, obezite ve migren gibi her türlü sağlık sorununa neden olur. 57-85 yaş arası yetişkinler üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, iyilik yapmaya istekli olmak, daha düşük iltihaplanmalara neden olur. Çünkü oksitosin hormonu iltihaplanmayı da azaltır. Aynı zamanda yaptığınız küçük iyilikler bile opioidlerin salınımını arttırabilir. Opioidler ise doğal ağrı kesici olarak görev yapar. Ağrıların azalması mevcut hastalıkların etkisini de azaltabilir.

Vücudunuzdaki etkilerini bilmek daha özenli davranışlar sergilemenize yardım edebilir. Her ne kadar nazik olmak veya iyilik yapmak farklı kişiler için farklı anlamlara gelse de aslında insanların birbirine verdiği değerdir. İyilik yapmanın sadece maddi karşılığı olmaz. Zaman zaman mimiklerinizle, bazen kelimelerinizle bazen davranışlarınızla; yani nezaketinizle iyilik yapabilirsiniz. İyilik yapmak size iyi gelecek, yeter ki isteyin…