Terörle Mücadele Kanunu (TMK), Türk Ceza Kanunu (TCK), Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) değişiklik yapan yeni yargı paketi, Meclis’ten geçti. Peki yargı paketindeki CMK 135’te yapılan değişiklikler ne getiriyor? Bir ağır ceza hakimi söz konusu değişiklikleri şu şekilde değerlendirdi:

*Tedbirin uygulandığı telefon için sahiplik öngörülmektedir. Yasanın mevcut halinde dinleme işlemine konu telefonun şüpheli veya sanığa ait olması şartı bulunmamakta, sadece şüpheli veya sanık tarafından kullanılıyor olması yeterli idi. Yeni düzenleme ile telefonun kime ait olduğuna dair sahipliği ispatlayıcı belgelerin varlığının ağır ceza daki 3 hakime ispatlanması şartı getirilmektedir. Suç işleyeler, örgüt mensupları, suç işleme eğilimde olanlar mevcut halde bile kendi üzerlerine telefon almamakta ve başkaların üzerlerine aldıkları telefonlar ile suç işlemekteler. Başkalarına adına kayıtlı olsa dahi suçlular tarafından kullanıldığı kararda belirtilen telefon numaraları için dinleme yapılıp suçlular yakalanarak yargıya teslim edilmektedir. Oysa yapılan yeni düzenlemede kendi üzerine olmayan telefonu kullanan suçluları takip için dinleme kararı almak mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla başkalarının üzerine kayıtlı telefonu kullanan suçlular için dinleme yapılamayacağından suçluların çok kısa sürede yakalanması ve yargının huzuruna çıkarılması mümkün olmayacaktır.

*Katalog suçlara müdahale edilerek ‘suç işlemek amacıyla örgüt kurmak’ kaldırılarak iletişimin dinlenmesi katalog suçlardan çıkarılmıştır. Mevcut durumda ‘Suç işlemek amacıyla örgüt kurma’ aşağıdaki suçlar için mümkün iken, yeni düzenlemede ‘örgüt kurma’ kapsamında işlenen suçlar için dinleme kararı verilemeyecektir. Bu durum suç ve suçlunun takibinde ciddi zaafiyete neden olacaktır.

*Hırsızlık (organize yapılan ev- iş yeri hırsızlıkları, kuyumcu soygunları), dolandırıcılık gibi suçlar için artık dinleme kararı alınmayacaktır. Bu örgütlerin tespit, örgütlerin çökertilmesi, yargı önüne çıkarılması imkansız hale gelecek, suçlular cesaretlendirilecek, ‘suç işle, yanına kar kalsın’ mantığı hakim olacak.

*Tedbirin uygulandığı sürede kısıtlama öngörülmektedir. Yasanın önceki halinde normal dinleme süresi 3 ay olup, bu süre 3 ay daha uzatılabilmekte idi. Ayrıca dinleme örgütlü suçlar kapsamında yapılmakta ise birer aylık süreler ile müteaddit defalar uzatılabilmekteydi. Ancak yapılmak istenen yeni düzenleme ile dinleme süreleri iki aya indirilmekte ve bir kez bir ay süre için uzatılabilecektir. Dinleme işlemi örgütlü suçlar kapsamında bulunması halinde her seferinde bir ayı geçmeyecek şekilde en fazla üç ay daha dinleme yapabilecektir. Özetle suç örgütlü değilse en fazla 3 ay, örgütlü ise de en fazla 6 ay dinlenebilecektir. 

*Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, adam öldürme, işkence, cinsel saldırı, sarkıntılı, tecavüz, çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu veya uyarıcı madde imali, ticareti ve satılması, kullanılması, sahte para basılması, piyasaya sürülmesi suçları, fuhuş, ihaleye fesat karıştırma, rüşvet, suçtan kaynaklanan malvarlığı, kara para aklama, silahlı örgüt veya bu örgütlere silah sağlama gibi suçlar örgütsüz ise en fazla 3 ay dinleme yapılabilecektir. Suç işleyen örgüt mensuplarının çok profesyonel oldukları ve teknolojiyi iyi takip ettikleri ve yasanın boşluklarını çok iyi bildikleri dikkate alındığında bu suçlarla mücadele etmek kısa süreli dinlemelerle oldukça zorlaşacak ve alınmış olan dinleme kararlarıyla faillerin tespiti ve yakalanması ve yargının huzuruna çıkarılması mümkün olmayacaktır.

*Koruma tedbiri verecek adli merci değişikliği öngörülmektedir. Mevcutta dinleme kararları ağır ceza, sulh ceza, asliye ceza, TMK 10 ile yetkili hakimliklerce tek hakim tarafından verilebiliyor iken yeni değişiklikle; dinleme kararı sadece ağır ceza mahkemeleri tarafından verilebilecek, dinleme kararları ağır cezalardaki 3 hakimin oybirliği ile verilebilecek, uzatma kararları da aynı şekilde ağır ceza da ki 3 hakimin yine oybirliği ile yapılabilecek, tek hakim tarafından karar verilemeyecek. Ani gelişen bir cinayet olayı, tecavüz, uyuşturucu madde satılması ve imali gibi, insan ticareti, organ mafyası gibi olayların meydana gelmesi durumunda suçluları takip için hızlıca mahkemelerden tek hakim tarafından verilen karar ile dinleme kararı alınıp suçluların yakalanması sağlanıyor iken, yeni düzenlemeyle 3 hakimi bir araya gelmesi, telefonun suçluya ait olduğunun ispat eden belgelerin hazır hale getirilmesi, kuvvetli şüpheye dair somut delillerin ortaya konulması gibi şartların hazırlanması sonrası, ayrıca ağır ceza mahkemesinde görevli 3 hakimin de ikna olması halinde ancak dinleme kararı verilebilecektir. Yeni düzenlemeyle bu tür hallerde dinleme kararı almak neredeyse imkansız hale gelmiş ve şimdiye kadar dinleme kararları ile yakalanan ve yargıya teslim edilen suçların tespiti mümkün olamayacak ve suç yaygınlaşacaktır.

*Kuvvetli şüphe sebebi ağırlaştırılmakta. Mevcut halinde dinleme kararı verilebilmesi için kuvvetli şüphenin varlığı yeterli iken; yeni düzenleme de kuvvetli şüphenin varlığı tek başına yeterli olmayıp bunun somut deliller ile ispatlanması şartı getirilmektedir. Bu şekilde dinleme kararı alınabilmesi zorlaştırılmaktadır.

*Sonuç olarak düzenlemelerle yapılan değişiklikler doğrudan vatandaşın yaşantısına, toplumsal huzura doğrudan faydası olan ‘adli dinlemelerin’ kısıtlanması sağlanıyor. Ancak önleyici ve istihbarat kurumları tarafından yapılan dinlemelere ise hiçbir sınırlama getirilmemekte, hatta yasayla önleyici dinlemelerin kapsamı olabildiğince genişletilmekte ve neredeyse herkesin her konuşmasının dinlenmesine yasal altyapı hazırlanmaktadır. Yasa değişikliğin gerekçesi olarak ifade edilen özel hayatın gizliliğinin korunması ve haberleşmenin gizliliğinin sağlanması tam tersine çevrilmektedir. Bu değişiklik ile artık özel hayata müdahale eskisi kadar korunamayacaktır. Çünkü özel hayatın korunması adli dinlemelerden önce önleyici dinlemelerde gereklidir. Bu düzenleme ile adli dinlemeler kısıtlanıyor iken bir anlamda önleyici dinlemeler daha da kolaylaştırılmaktadır. Böylece adli ve önleyici dinleme arasındaki makas açılmaktadır.

Radikal'in haberine göre, başkalarının kimlik bilgileri kullanılarak açılan hatlar için halk arasında ve suç dünyasında ‘açık hat’ veya ‘patates hat’ ifadesi kullanılıyor. Bu hatlar bazı telefon bayilerinde art niyetli telefon hattı satıcıları tarafından başkalarına ait kimlik bilgileriyle kullanıma açılıyor ve satışa sunuluyor. BTK’nın açık hatlarla ilgili önlemleri arttırması üzerine de bu hatları bulmakta zorlanan çeteler, başkası adına hat çıkarmaya başlamıştı. Bu yöntemi en çok uyuşturucu çeteleri kullanıyor. Uyuşturucu ve diğer suç örgütü üyeleri, kendilerine ait olmayan bu ‘patates hatlar’ ile suç unsuru içerebilecek görüşmeleri gerçekleştiriyordu. Yapılan düzenlemeyle başkası adına kullanılan hatların suç örgütleri tarafından kullanımının yaygınlaşacağı öngörülüyor. ‘Patates hat’ olarak nitelendirilen açık hatlar yetersiz denetim yüzünden satışları sürüyor.