İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları doktorlarından İlker İnanç Balkan, risk altındaki ülkelere yapılan seyahatlerdeki ana tehdidin sıtma olduğunu söyledi. Sivrisinek ısırması yoluyla bulaşan sıtmaya zamanda teşhis konulmaması durumunda hastayı ölüm tehdidiyle baş başa bırakıyor.

Yeryüzü Doktorları tarafından düzenlenen Seyahat Sağlığı Semineri’nde Cihan Haber Ajansı’na (Cihan) konuşan Dr. Balkan, dünya genelinde yılda bir milyar dolayında insanın seyahat ettiğini ve bu seyahat riskinin ise gidilen ülkeye, seyahat süresine ve yolcunun sahip olduğu bünyeye göre değiştiğini dile getirdi. Dr. Balkan, yolculuk ile ilgili risklerinin yolculuk öncesi, yolculuk sırasında ve sonrasında alınacak önlemlerle en aza indirilebileceğine vurgu yaptı. Sıtma hastalığının etkili olduğu bölge olarak ise sahra altı Afrika ülkeleri gösterildi. . Bu coğrafya dünya üzerinde seyahat sağlığı açısında en riskli bölge olarak nitelendiriliyor. 

Aynı zamanda Yeryüzü Doktorları gönüllüsü Balkan, yolcuları bekleyen seyahat risklerinin başında ise sıtmanın geldiğini ve yıl 650 bin dolayından insanın bu hastalıktan öldüğünü söyledi. Seyahatlerde sivri sinek ısırması sonucu yaşanan yeni sıtma vakalarının yılık ortalama sayısı ise 30 bin dolayında seyrediyor. Dr. Balkan, zamanında tedavi edilmemesi durumunda sıtmanın ölümlere yol açmasının kaçınılmaz olacağının altın çizdi. Gönüllü doktor olarak sıtmanın etkili olduğu birçok Afrika ülkesinde görev alan Dr. Balkan söyle konuştu: “Bu yüzden, seyahat sırasında tüm enfeksiyonları bir tarafa, sıtmayı bir tarafa koyuyoruz. Sıtma dışındaki diğer enfeksiyonlar, temiz su, gıda ve alacağımız belli başlı standart önlemlerle korunabileceğimiz hastalıklardır. Ama sıtma sivrisinek ile bulaşır. 7 günlük kuluçka dönemi vardır. 4-7 günden sonra ortaya çıkan ateşle kendini belli eder. Sıtma, ateşin yanı sıra bulantı, kusma, ishal ve kas ağrıları gibi farklı belirtilerin eşlik ettiği ve gün geçtikçe ağırlaşan titremeyle yükselen ateş nöbetlerinin çok karakteristik olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Sıtmayı önemli kılan şey, çok sık yaşanıyor ve öldürücü olmasının yanı sıra kolayca korunabilir ve tedavi edilebilir olmasıdır. Bu nedenle yolculuk ve seyahat ilişkili enfeksiyonlarda en önemli mesaj, yola çıkmadan önce sıtmadan koruyucu ilaçların kullanımına zamanda başlamak ve bunu sürdürmektir.” 

Dr. Balkan, seyahatlere bağlı olarak ortaya çıkan ölümcül hastalıklardan birinin de sarı humma olduğunu ve bu hastalığın da sivrisinek ısırmasıyla bulaştığını belirtti. Bu hastalık da sıtma hastalığı riskinin etkili olduğu Afrika’daki sahra altı coğrafyasında gözleniyor. Dr Balkan, bu hastalıktan korunmanın baş yolunun ise yolculuk öncesinde sarı humma aşısı olmak olduğunun altını çizdi. 

Dr. Balkan, seyahatlerde dikkat edilmesi gereken hususlardan bir diğerinin ise yeme ve içme olduğuna dikkat çekti. Bu yolla daha çok bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlara rastlanıldığını dile getiren gönüllü doktor, bu hastalıkların ishal ve bulantıyla kendini hissettirdiğini kaydetti. Dr. Balkan, bu konuda ise el hijyenine, suyun kaynatılmış veya pet şişe olmasına ve çiğ gıdalara dikkat etmek gerektiğini sözlerine ekledi. 

-Sıtmalı bir bölgeye yolculuk yaptığınızda ateşinizin yükselmesi halinde mutlaka hekime baş vurunuz.

-Falsiparum sıtmasının kuluçka süresi 7-28 gündür. Nadiren 3 ayı bulabilir. 

-Vivax sıtması ise sivrisineğin ısırmasından bir yıl sonrasına kadar ortaya çıkabilir.

-Tetanoz (Td)

-Hepatit B

-Hepatit A

-Kızamık 

-Polio 

-Meningokok 

-Mümkünse yola çıkmadan 6-8 hafta önce seyahat sağlığı danışmanlığı alınmalıdır. 

-Aşı ve sıtma koruyucu ilaçlarla ilgili tavsiyelerden önce genel sağlık durumu gözden geçirilmelidir.

-Uzun kollu gömlekler, uzun pantolonlar, bot ve şapka kullanımı önerilir. 

-Gömlek pantolon içine, pantolonun paçaları bot içine alınmalıdır. Sandalet yerine kapalı ayakkabılar tercih edilmelidir. 

-Permetrin gibi böcek ilaçları giysi ve malzemelerin üzerine uygulanarak ekstra koruma sağlanabilir. 

-Barınma koşulları sivrisineklere açık durumda ise mutlaka cibinlik kullanınız .

-Cibinliğin uçları yere değmiyorsa mutlaka yatağın altına kıvrılmalıdır. 

-Uzun ömürlü ilaçlı cibinlikler seyahat öncesi hazır olarak temin edilebileceği gibi, ilaçsız alınıp daha sonra ilaçla muamele edilebilir. Bunun için bir kova içerisinde uygun konsantrasyonda ilacı hazırlayıp cibinliği bandırmak ve emmesini sağlamak yeterlidir. Piteroid emdirilmiş cibinlikler, yıkanmadığı sürece, aylarca etkisini sürdürür. 

-Açık alandan dönüldüğünde cildin ilaç uygulanan kısımları su ve sabunla yıkanmalıdır. 

-İlaç uygulanan giysilerin de tekrar giyilmeden önce yıkanması önerilir.

-Dünyanın bazı bölgelerinde musluk suyu kullanım için yeterince temiz değildir. 

-İçmek için uygun olmayan çeşme suyu ile diş fırçalanmamalıdır.

-Çeşme suyundan yapılan buzlar içeceklere konulmamalıdır.

-Kaynatılmış veya güvenilir kaynaktan şişelenmiş veya arıtılmış su kullanılmalıdır. 

-Kaynatılmış sudan yapılan çay-kahve gibi sıcak içecekler güvenlidir.

-Şişesi, kutusu bozulmamış meşrubat genellikle güvenlidir.

-Salatalar, özellikle marul. 

-Pişmemiş sebze-meyveler.

-Sebze-meyveler ancak temiz su ile yıkanması ve bizzat sizin tarafınızdan soyulması halinde tüketilebilir.

-Sıcak bölgelerde oda sıcaklığında bekleyen veya sineklere maruz kalan taze veya az pişmiş gıdalar risk oluşturur. Açık büfe risklidir. 

-Az pişmiş veya çiğ et veya balık veya diğer deniz ürünleri risklidir. 

-Tekrar ısıtılan yiyecekler, özellikle balık, et veya pilav risklidir. 

-Pastörize edilmemiş süt, peynir, dondurma.

ve diğer süt ürünleri risklidir. 

-Genel kural olarak taze hazırlanmış, tam ve doğru pişirilmiş ve sıcak olarak servis edilen yiyecekler tercih edilmelidir.

-Eller; tuvaletten sonra, çocuk bezi değiştirildikten sonra, yemekten önce ve sonra, hayvanlarla temastan sonra, hasta kişilerle temastan sonra mutlaka yıkanmalıdır.

CİHAN