2016 yılından itibaren Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) uygulamasına son verilmesi kararıyla ilgili haberler üzerine yazılı açıklama yapan Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı, kararın 2016 yılı öncesinde programa dahil olan araştırma görevlilerini hiçbir şekilde etkilemeyeceğini ifade etti. Açıklamada, bu kararın, öğretim üyesi alımlarında torpile ve kayırmacılığa yol açacağı şeklinde eleştirilmesinin doğru olmadığı savunuldu.

Üniversitelere 31.07.2008 tarihinden itibaren 'Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Naklen veya Açıktan Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik' kapsamında cari usulle araştırma görevlisi alımı yapıldığı hatırlatılan açıklamada, "20.03.2010 tarihinden itibaren, yeni kurulan üniversitelerimizin öğretim üyesi ihtiyacını karşılamak ve bu nedenle yüksek lisans ve doktora eğitim programlarını geliştirmek üzere ÖYP uygulamasına geçilmiştir. Öğretim üyesi dışındaki öğretim elemanı kadrolarına yapılacak atama sayıları ile bunlardan ne kadarının ÖYP kapsamında ne kadarının cari usulle atanacağı her yıl Merkezi Yönetim Bütçe Kanunları ile belirlenmekte, ÖYP kapsamında atanacak araştırma görevlilerinin ise Yükseköğretim Kurulu koordinasyonunda merkezi olarak yerleştirilmeleri hükme bağlanmıştır. Bununla birlikte üniversitelerimiz her geçen yıl YÖK'ten ÖYP araştırma görevlisi kadrosu talep etmekten kaçınmaya başlamışlar, bu da çok sayıda ÖYP araştırma görevlisi kadrosunun kullanılamamasına yol açmıştır. 2010-2014 yılları arasında yılı Bütçe Kanunlarıyla bu amaçla tahsis edilen kadrolardan yaklaşık 3 bin 550'si boş kalmıştır." denildi.

Diğer taraftan, son dönemde artan üniversite sayısına paralel olarak öğretim elemanı ihtiyacının da arttığı, bu kadroların üniversiteler tarafından kullanılmak istenilmemesinin yüksek öğretim için bir zafiyet oluşturduğuna dikkat çekilen açıklamada, aralarında ODTÜ ve Boğaziçi Üniversitelerinin de olduğu uluslararası sıralamalarda başarı kaydeden bazı üniversitelerin YÖK'ten hiçbir dönemde ÖYP kadrosu talep etmediği kaydedildi. YÖK Başkanlığı'nın her yıl bu kadroları tahsis etmek durumunda olduğundan, bu konunun üniversitelerce bir nevi kadro dayatması olarak algılandığı belirtilerek, şöyle denildi: "ÖYP uygulaması üniversitelerimizde akademik teamüllerin bozulmasına neden olmuş, bu uygulama neticesinde hoca-araştırma görevlisi ilişkilerinde bazı sorunlar yaşanmaya başlamıştır. Bu ve buna benzer gerekçelerden ve üniversitelerimizden gelen taleplerden dolayı ÖYP giriş şartlarına alan sınavı şartı konulduğu da malumdur. Bunun üzerine Başkanlığımızın 01/09/2015 tarih ve 3040 sayılı yazısı ile Maliye Bakanlığına 'ÖYP kapsamında atanacak araştırma görevlisi kadrolarına, üniversitelerden yeterince talep gelmemesi nedeniyle atama yapılamadığını, söz konusu kadroların, üniversitelerden gelen talepler doğrultusunda cari usulle atama yapılacak atama sayısına ilave edilmesi' hususunu içeren bir yazı yazılmıştır.
Cari usulle araştırma görevlisi atamak torpil anlamını taşımamakta olup, atanma şartları ÖYP kapsamında atanacak araştırma görevlilerinden daha da ağırdır. Örneğin, ÖYP kadrolarına başvurularda yabancı dil şartı bulunmaz iken, cari usulle atanacak araştırma görevlilerinin başvurularında en az 50 yabancı dil puan şartı bulunmaktadır."

Açıklamanın devamında, bu kararın alınmasının altında yatan nedenlerin bazı medya organlarında yer aldığı gibi öğretim üyesi alımlarında torpilin ve kayırmacılığın önünün açılması değil, üniversitelerin ÖYP'nin kaldırılmasına yönelik talepleri, bu uygulamanın akademik camianın yapısıyla uyuşmaması ve üniversitelerce tercih edilmemesi neticesinde her yıl kullanılmayan çok sayıda kadro olduğu izahı yapıldı.

YÖK açıklaması, "Almış olduğumuz kararın 2016 yılı öncesinde programa dâhil olan araştırma görevlilerini hiçbir şekilde etkilemeyeceğini belirtir, bu kararın öğretim üyesi alımlarında torpile ve kayırmacılığa yol açacağı şeklinde eleştirilmesinin doğru olmadığını, kararımızın açıklamamızda yer alan sebeplerden dolayı alındığını kamuoyunun bilgisine sunarız." cümlesiyle sona erdi.

ÖĞRETİM ÜYESİ YETİŞTİRME PROGRAMI (ÖYP) NEDİR?

Amacı lisansüstü eğitim verme imkânına sahip olan yükseköğretim kurumlarının, öğretim üyesi ihtiyacı olan diğer yüksek öğretim kurumlarının araştırma görevlilerine, lisansüstü eğitim yaptırarak, öğretim üyesi yetiştirilmesini sağlamak olan ÖYP, bu çerçevede, 2010 yılından itibaren Yüksek Öğretim Kurulu koordinasyonunda Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı kapsamında yetiştirilmek amacıyla ÖYP puanı esas alınarak YÖK tarafından merkezi yerleştirmeler yapılıyor.

ÖYP puanının hesaplanmasında lisans not ortalamasının yüzde 35'i, Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitim Giriş Sınavı (ALES) puanın yüzde 50'si ve varsa (şart değil!) yabancı dil sınavı puanın yüzde 15'i dikkate alınıyor. CİHAN