Dünyayı derinden etkileyen yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınına ilişkin araştırmalar devam ediyor.

New York Times’dan Roni Caryhn Rabin’in haberine göre; dermatologlar, cilt lezyonu olan hastalara başka semptomları olmasa bile COVID-19 testi yapılması gerektiğini söylüyor.Koronavirüs salgını öncesinde yılda dört veya beş hastada perniyo (chillblains/donma yanığı) gördüğünü söyleyen dermatolog Dr. Lindy Fox, geçtiğimiz birkaç haftada onlarca gördüğünü ifade ediyor.

San Fransisco’da California Üniversitesi’nde çalışan Dr. Fox, “Aniden ayak parmağı lezyonlarıyla dolduk taştık. Yeni ayak lezyonlarıyla gelen insanlarla dolu kliniklerim oluyor. Ve bu insanlar daha önce perniyo yaşayan insanlar değil – böyle bir şey daha önce hiç yaşamamışlar.”

Küçük kan damarlarında soğuk ve nemli koşullara tepki olarak ortaya çıkan bir inflamasyon olan perniyonun yılın bu zamanlarında pek görülmeyen bir rahatsızlık olduğu bildiriliyor. Dr. Fox, “Bunun genelde kışın soğuk havalarda görülmediğini” söylüyor.

Dr. Fox, bu vakalarla karşılaşan tek kişi değil. Boston’da Massachusetts Hastanesinde Küresel Sağlık Dermatolojisi Direktörü Eshter Freeman, teletıp kliniğinin ayak parmağı lezyonlarıyla dolu olduğunu söylüyor ve “Ayak parmağı lezyonlarına bakmak için ekstra klinik seanslar koymak zorunda kaldım. İnsanlar çok kaygılı” diye ekliyor.

Lezyonlar yeni koronavirüs enfeksiyonunun başka bir semptomu olarak ortaya çıkıyor. En bilindik belirtiler kuru öksürük ve nefes darlığı ancak bu virüs, zihin bulanıklığı ve koku duyusu kaybı gibi çeşitli olağandışı belirtilerle de ilişkilenebiliyor.

Federal sağlık yetkilileri ayak parmağı lezyonlarını koronavirüs semptomları listesine dahil etmediler ancak bazı dermatologlar “covid’li ayak parmağı” diye adlandırdıkları bulgunun test istemek için yeterli dayanak sağladığını iddia ediyorlar.

İspanya, Belçika ve İtalya’dan pek çok tıbbi makale, hastaların ayak parmaklarında, Aşil topuklarında ve ayak tabanında ağrı ve lezyon şikayetlerindeki artışa işaret ediyor. Bu araştırmalarda hastaların enfekte olup olmadıkları hep net değildi çünkü bu semptom dışında sağlıklıydılar ve testler de yetersizdi.

Çoğu vakanın çocuklar, ergenler ve genç yetişkinler gruplarında ortaya çıktığı bildiriliyor; bazı uzmanlar bu lezyonların virüse karşı sağlam bağışıklık sistemlerinin cevabı olabileceğini de söylüyorlar.

Dr. Freedman “Topluma verilecek en önemli mesaj paniklememeleridir – bu lezyonlu hastaların çoğunun klinik durumu oldukça iyi” diyor.

“İyi bir klinik süreç geçiriyorlar. Evde kalıyor, iyileşiyorlar ve ayak parmağı lezyonları da zamanla iyileşiyor.”

Bilim insanları bu olguyu incelemeye başladılar, ancak şimdiye kadar perniyo türü lezyonlar hafif ya da asemptomatik enfeksiyon belirtisi gibi gözüküyor. Bu lezyonlar, enfeksiyonun akut dönemi bittikten haftalar sonra da ortaya çıkabiliyor.

Ayak parmağı şişmesi ve kırmızı, mor lezyonları olanlar, olası sebepleri ekarte etmek için bir en yakın sağlık kuruluşuna veya dermatoloğa gitmeliler. Ancak uzmanlar, hastaların hemen acil servise gitmesini istemiyor, çünkü bu durumda koronavirüse maruz kalabilir veya enfekte durumdalarsa başkalarına da bulaştırabilecekleri riskine işaret ediyorlar.

Dr. Fox, “İyi haber şu ki, perniyo türü lezyonlar genellikle iyi olacağınız anlamına geliyor. Genellikle bu, vücudunuzun Covid’i geçirdiği ve iyi bir bağışıklığa sahip olma tepkisi verdiği anlamına geliyor” şeklinde konuşuyor.

Ağrıyla birlikte gerçekleşen lezyonları olan hastalar genelde paniğe kapılıyorlar. Çoğunlukla, tek ya da her iki ayakta birkaç ayak parmağını etkiliyor, ayak tabanları ağrıyabiliyor, beraberinde yanma ve kaşınma hisleri de olabiliyor.

İlk olarak, ayak parmaklarında şişme ve renk değişikliği; bazen ayak parmağının bir kısmında şişme ve tekil lezyonlar veya şişlikler görülebiliyor. Zamanla bu lezyonlar morormaya doğru dönüşüm gösteriyor.

Bu cilt lezyonlarını yaşayan bazı ergen ve genç yetişkinlerde koronavirüs testi negatif de çıkabiliyor.

Northwestern Üniversitesi Feinberg Tıp Fakültesinden Dermatoloji Bölüm Başkanı Dr. Amy Paller, bunun muhtemel açıklamasının bu hastaların virüsü tespit edilemez kılacak denli sınırlı viral çoğalma ve hafif hastalık yaşadıklarına dair gösterge olabileceğini de söylüyor.

Paller’a göre, diğer bir ihtimal de bu lezyonların, hastalıkla ilişkilenmeden eşlik eden bir semptom olarak epifenomen dediğimiz şey. Örneğin, belki çok daha fazla insan bu lezyonları yaşıyor çünkü içerde kalıyorlar ve normalden daha fazla çıplak ayakla dolaşıyorlar.

Ancak Paller bu fikri çok olası görmüyor: “Böyle olduğunu düşünmüyorum. Bence bu şekilde ilerleyen hafif bir inflamatuvar süreç. Gerçek bir fenomen. Biz bunu aslında henüz tanımlayamıyoruz.”

İspanya’dan doktorlar tarafından International Journal of Dermatology dergisinde yayınlanan bir çalışmada, ayak parmağı lezyonu bulunan 6 örnek vaka inceleniyor. Hastalar perniyo şişliği resimlerini doktorlara e-mail olarak atıyor. Hastalardan çoğu ergen ya da genç yetişkin; bir tanesi ayak parmakları için hastane aciline gittiğinde Covid-19 zatüresi geçirdiğini öğrenen 15 yaşında bir ergen. Başka biri de, üç hafta önce koronavirüs nedeniyle hastaneye yatırılan ve iyileşip evine dönen 91 yaşındaki yaşlı bir hasta.

Dermatologlar, kızamık ve suçiçeği gibi viral enfeksiyonlara eşlik eden kızarıklıklara rastlandığını, söylerken, ayak parmağı lezyonlarını ise şaşırtıcı buluyorlar.

Kurdeşen gibi diğer problemler de koronavirüsle ilişkilendirilmişti ancak “Covidli ayak parmakları” en yaygın ve çarpıcı cilt göstergesi oldu.

Viral enfeksiyonlu hastalarda sıklıkla morbiliform denen pembe şişlikler veya kurdeşen görülebildiğini ifade eden Dr. Fox, ayak parmağı lezyonlarının ise “beklenmedik” olduğunu ekliyor.

Ayak parmağı vakaları, Amerika Dermatoloji Akademisi’nin tüm dünyadan cilt doktorlarının dosyalarına açtığı yeni uluslararası araştırma kaydında tüm vakaların yarısını oluşturuyor.

Yeni tip koronavirüsün neden perniyo türü lezyonlara sebep olduğunu kimse henüz tam olarak bilmiyor. Bir hipoteze göre Covid-19’un önde gelen bir özelliği olan inflamasyondan kaynaklanıyor olması. İnflamasyon koronavirüsle ilgili en ağır sendromlardan olan akut solunum bozukluğu hastalığının (ARDS) da nedenlerinden biri.

Diğer bir hipotez de, lezyonların kan damarlarının duvarlarındaki inflamasyondan, yani kandaki küçük mikro pıhtılardan kaynaklandığını vurguluyor. Ki pıhtılaşma koronavirüsün sebep olduğu şeylerden biri.

Bazı uzmanlar, başka semptomların olmadığı durumlarda ayak parmağı lezyonlarının koronavirüs testi istemek için yeterli klinik bulgu olarak tanınması gerektiğini de söylüyorlar.

Dr. Fox, “Bu, aynı nefes darlığı, koku duyusu kaybı ve göğüs ağrısı gibi test yapılmasını gerektiren kriterlerinden biri olmalıdır” diye belirtiyor.