İki ülke arasında Tayvan sorunundan, Güney Denizi'ndeki egemenlik ihtilafları ve askeri gerilimlere, ekonomik ve stratejik rekabetten, ABD'nin teknoloji alanında Çin'e getirdiği kısıtlamalara ve insan hakları sorunlarına yönelik eleştirilerine dek çok sayıda sorunlu alan bulunuyor.

Blinken'ın ziyaretinde, tarafların sorunlu alanlardaki tutumlarını yinelemesi beklenirken, herhangi bir alanda çözüme yönelik uzlaşma sağlanacağı öngörülmüyor. Ancak ziyaret, balon krizinin ardından kesintiye uğrayan diplomatik iletişimin yeniden sağlanmasına yönelik son aylarda atılan adımların son halkası olarak önem taşıyor.

ABD Savunma Bakanlığı, 3 Şubat'ta Çin’e ait olduğu iddia edilen yüksek irtifa istihbarat balonunun ABD ana kıtası üzerinde uçuş yaptığının ve Montana eyaletinde aralarında nükleer başlık ve uzun menzilli füze depolarının olduğu bazı hassas askeri tesislerin üzerinden geçtiğinin tespit edildiğini bildirmişti.

Çin, balonun ülkeye ait sivil bir hava aracı olduğunu, meteorolojik araştırma için kullanıldığını, kontrol kabiliyeti sınırlı olduğundan rüzgarlarla sürüklenerek yanlışlıkla ABD hava sahasına girdiğini ileri sürmüştü.

Çin'in açıklaması Washington'ı tatmin etmezken Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Çin'e yapmayı planladığı ziyareti iptal etmişti.

Balon 4 Şubat'ta, Başkan Joe Biden'ın emriyle Atlantik Okyanusu üzerine çıktığında, ABD kara sularında savaş uçağınca vurularak düşürülmüştü.

Pekin yönetimi, "sivil insansız hava aracına güç kullanarak müdahale ettiği" gerekçesiyle ABD'yi protesto etmişti.

Kriz, iki ülke arasında savunma ve güvenlik alanındaki derin güvensizliği ve iletişim kopukluğunu gözler önünde serdi. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, krizin ardından Çinli muhataplarıyla görüşme talebinin Pekin tarafından geri çevrildiği belirtirken, ABD ordusundan komutanlar da iletişim kanallarının yeniden açılmasına yönelik girişimlerinin Çin tarafından reddedildiğinden yakınmıştı.

İletişimin yeniden kurulmasına yönelik adımlar

Kriz yüzünden diplomatik ilişkiler büyük ölçüde kesilirken, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile Çin'in en kıdemli diplomatı, ÇKP Merkezi Dış İlişkiler Komisyonu Ofisi Direktörü Vang Yi, 10-11 Mayıs'ta Avusturya'nın başkenti Viyana'da yaptıkları görüşmede ilişkileri yeniden kurma konusunda adım atmıştı.

ABD Başkanı Biden, Sullivan-Vang görüşmesinin ardından yüksek irtifa balonu krizinin "aptalca bir olay" olduğunu, yakın dönemde Pekin ile "buzların çözülmesini" beklediğini ifade etti.

İlerleyen günlerde ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı CIA'in Başkanı William Burns'ün Pekin'e gizli bir ziyaret yaparak temaslarda bulunduğu iddia edildi.