Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, iktidardaki Afrika Ulusal Kongresi’nin (ANC) Perşembe günü başlayan 55. Genel Kongresi’nde toplam geçerli oy kullanan 4436 delegenin 2476’sının oyunu alarak tekrar parti başkanı seçildi. Ramaphosa, 2017’de ANC başkanı seçilmiş ve dönemin başkanı Jacob Zuma’nın istifası ile Şubat 2018’de devlet başkanlığı koltuğuna oturmuştu. Ramaphosa’nın rakibi Dr. Zweli Mikhize ise 1897 oy aldı. Devlet Başkanlığı’na ise 2178 oy alan partinin hazinedarı Paul Mashatile seçildi.

Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, 2020 yılının Şubat ayında Limpopo eyaletinde bulunan çiftliğindeki dinlenme odasındaki koltukların içine saklanmış yüksek miktarda doların çalışanlar tarafından çalınmasıyla zor bir sürece girdi. Başkan, sır gibi sakladığı hırsızlık olayının geçtiğimiz Haziran ayında medyaya yansımasından beri parti içinden ve muhalefetten gelen istifa baskıları ile mücadele ediyordu. Kritik bakanlarının ve etrafındaki güçlü işadamlarının desteğiyle istifadan vazgeçen Ramaphosa, bugün tekrar iktidar partisi ANC başkanlığına seçildi.

Güney Afrika Meclis Başkanı tarafından, Ramaphosa’nın “Phala Phala” isimli çiftliğinde görevini kötüye kullandığına dair bir kanıt bulunup bulunmadığını araştırmak için kurulan bağımsız komisyonun, Kasım ayı sonundaki raporunda “Başkan’ın yolsuzlukla mücadele yasalarını ihlal ettiğine dair ilk bakışta kanıtlar bulunduğuna” hükmetmesi ile ülkede siyasi tansiyon artmıştı. Raporda, "Başkanın, göreviyle tutarsız bir şekilde hareket ederek Anayasa’nın 96(2)(b) maddesini ihlal etmesinin ciddi bir suistimal olduğu, resmi sorumlulukları ile özel işi arasındaki bir ayrım yapamadığı” ifadesi yer almış, Ramaphosa’nın çiftliğindeki hırsızlık olayını Güney Afrika Polis Teşkilatı Yasası gereğince emniyet teşkilatının ilgili birimine bildirmiş olması gerektiği ama Başkan’ın olayı Devlet Başkanlığı Koruma Birimi üyesi General Wally Rhoode'a bildirilmesiyle yasalara uygun hareket etmediği ifadesi yer aldı.

Ramaphosa raporunun yayınlandığı gün istifa edeceğinin sinyallerini vermiş ama akşam saatlerinde beklenen istifa konuşmasından vazgeçmişti.

Ramaphosa’nın çifliğindeki hırsızlık olayını, önceki başkan Jacob Zuma’ya yakın olan, Devlet Güvenlik Teşkilatının eski genel müdürü Arthur Fraser ortaya çıkarmıştı. Fraser,  geçtiğimiz Haziran ayında Başkan Ramaphosa, Rhoode ve mali şuçları araştırma birimi istihbarat görevlilileri hakkında “adam kaçırma ve kara para aklama” davası açmış, Ramaphosa'yı Phala Phala çiftliğindeki hırsızlığı gizlemekle suçlamıştı.

Farklı haberlere göre Ramaphosa’nın çiftliğinde koltukların içine yerlerştirilmiş dolarların miktarı 500 bin ile 5 milyon Dolar arasında bir rakam. Fraser başkanın çiftliğindeki dolarların miktarının 4.5 milyon Dolar olduğunu iddia etti. Başkan Ramaphosa ise yolsuzluk yapmadığını, rakamın 580 bin Dolar olduğunu ve bu paranın Sudanlı bir işadamına satılan 20 adet bufalodan gelen gelir olduğunu ifade etti. Dubai’de yaşayan, Güney Afrika doğumlu bir bayanla evli olan Hazım Mustafa isimli işadamı ise bufaloları aldığını, ama hayvanların başkan Ramaphosa’nın çiftliğine ait olduğunu bilmediğini, Coranavirüs salgınından dolayı da hayvanları teslim alamadığını ve ödediği miktarın kendisine iade edilmesini beklediğini ifade etti.

Bazı medya kuruluşlarına göre bu paralar, Körfez ülkelerinden iktidar partisine yapılan bağışlar ve Başkan bu paraları partiye vermek yerine kendi kasasında tuttu.

Meclis Komisyonu raporunun ardından, Ramaphosa’nın özel çiftliğinde deklare edilmemiş döviz bulundurduğu gerekçesi ile Güney Afrika parlamentosunda Ramaphosa hakkında “görevden alma” oylaması yapıldı ama ANC’nin mecliste çoğunluğa sahip olması ile Ramaphosa görevde kalmayı başardı. ANC’den 4 milletvekili Ramaphosa görevden alınması için evet kararı verdi ve bu vekiller hakkında disiplin soruşturması açılacağı söylendi ama daha sonra partiden yapılan açıklamada, evet oyu veren, Kooperatif ve geleneksel İşler Bakanı Nkosazana Dlamini-Zuma hakkındaki disiplin kararının geri alındığı söylendi.

Johannesburg'taki 2010 Dünya Kupası'nın açılış ve final maçlarının oynandığı 90 bin kişilik FNB Stadyumu'nun yanındaki Nasrec fuar alanında başlayan Kongre çok gergin bir ortamda devam etti.  Medyaya yansıyan karelerde Ramaphosa’nın çok rahat olduğu gözlendi.  Delegelerin kayıt sürecindeki aksaklıklar ve akredite kartlarının baskısının yavaşlığından dolayı kongre geçikmeli olarak başlamıştı.

Güney Afrika, Afrika kıtasının en büyük ekonomisi ve dünyanın en zengin maden rezervlerine sahip. Aynı zamanda 1912’de kurulan ve uzun yıllar mücadelenin ardından 1994’te beyaz azınlığın ırkçı idaresi apartayt rejimine son vererek Demokratik Güney Afrika Cumhuriyeti’ni kuran ANC iktidarının yönettiği bir devlet. ANC’nin dünyanın en özgür anayasalarından birisi üzerine inşa ettiği Güney Afrika, efsane lider Nelson Mandela’nın insan sevgisi ile 28 yıllık süreçte Afrika kıtasında demokrasinin, hukukun üstünlüğünün, özgür medyanın merkezi oldu. Ramaphosa’nın çiftliğindeki deklare edilmemiş döviz üzerine yayınlanan Meclis’in raporu şu anda Anayasa Mahkemesi’nde gözden geçiriliyor. Ve Maliye de deklare edilmemiş doviz konusunu inceliyor.

Güney Afrika gelişen bir ekonomi. Yerli ve yabancı yatırımcılar Ramaphosa’nın yargının kendisi hakkındaki kararlarına saygı duyup duymadığını dikkatle izleyecek. Ülkedeki McDonalds’ların da sahibi olan, mal varlığıyla özgürlük mücalesinin liderleri arasında en zengin olan Ramaphosa, eğer koltuğundan, zengin çevresinden ve parasından aldığı güçle yargıya müdahele ederse, ANC’nin ülkeyi özgürleştirmek için verdiği 80 yıllık siyasi mücadelesine ve halen çok fakir olan milyonlarca siyahın halihazırdaki ekonomik bağımsızlık mücadelesine büyük zarar verir.