AİHM, gözaltı süresi dolan bir kişinin 5 saat sonra hakim önüne çıkarılmasına ‘özgürlüğün kısıtlanması’ dedi. Fransa’yı mahkûm eden karar, sahur operasyonuyla 8 gün gözaltında tutulan polisler için emsal oldu.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) 19 Mart 2015’te, 17 Aralık operasyonu sonrası soruşturmalardaki hukuksuzlukları mahkûm ettirecek bir karar verdiği ortaya çıktı.
AİHM’nin emsal kararına konu olay Fransa’da yaşandı. Jean Charles Corbet, 22 Temmuz 2003’te saat 14.00’ten 24 Temmuz 2003 saat 14.00’e kadar gözaltında kaldı. Corbet, sorgu hakiminin huzuruna çıkarıldığı 19.43’e kadar gözlem altında tutuldu.
HAKSIZ?VE?KEYFİ?GÖZALTIFransız hukukunda, gözaltı süresi dolduktan sonra hakim huzuruna çıkarılıncaya kadar kişi özgürlüğünün kısıtlanmasına imkan veren yasal düzenleme olmadığı için 5 saati aşkın haksız yere gözaltında tutulan Corbet ve diğer şüpheliler AİHM’e başvurdu.
AİHM, özgürlüğün kısıtlanmasının hukuki temeli olmadığını belirtti.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin, özgürlük ve güvenlik hakkı başlıklı 5. maddesinin ihlal edildiğine, yasaya aykırı gözaltının haksız ve keyfi olduğuna hükmetti.
HUKUKUN?YAPISAL?SORUNUAİHM bu konudaki ilk ihlal tespitini 27 Temmuz 2006 tarihli Zervudacki/Fransa kararında yapmıştı. 19 Mart 2015’te gözaltı süresi dolduktan sonra şüphelilerin sorgu hakiminin huzuruna çıkarılıncaya kadar geçen sürede kişilerin özgürlüğünün kısıtlanmasının Fransız hukukunda yapısal sorun olduğuna işaret etmişti.
DAHA ÖNCE 6 SAAT DEDİAİHM, İngiltere’de IRA’ya yönelik operasyonda gözaltına alınan Terence Patrick Brogan ve diğerleri davasında da gözaltı süresinin 6 saat aşılmasını hak ihlali saymıştı.
Toplumu terörizmden koruma amacı olsa dahi mahkeme yoluyla sağlanmış adli bir denetim olmadan, 4 gün 6 saat süren gözaltının ‘insan hakkı ihlali’ olduğu vurgulanmıştı.
8 GÜN GÖZALTI ZULMÜAİHM’nin son olarak Corbet davasındaki kararı, Türkiye’deki haksız gözaltılara da emsal teşkil ediyor. Özellikle 22 Temmuz’da sahur operasyonuyla 49 emniyet müdürü için 4 günlük gözaltı süresi aşılmıştı.
YASAL?SÜRE?AŞILDI4 günlük gözaltı süreleri 25 Temmuz’u 26 Temmuz’a bağlayan gece dolmasına rağmen savcı İrfan Fidan, sorguyu bitirip polisleri mahkemeye sevk etmedi. Avukatları, CMK 91. maddeye göre yasal gözaltı süresinin aşıldığını belirterek tüm polislerin serbest olduklarını belirtti. Ancak savcılık talimatıyla etrafı çevik kuvvet tarafından çevrilen polislerin adliye dışına çıkmalarına izin verilmedi.
Adliyenin eksi yedinci katında polisler, beton ve banklar üzerinde uyumak zorunda bırakılan ve sorguları 4 gün süren 49 polisten 21’i tutuklandı. Avukatlar söz konusu ihlalleri AYM’ye taşıdı. Yüksek mahkemenin AİHM’in kararı sonrası alacağı kararı merak konusu.
AYM'DEN OLMAZSA AİHM'DEN DÖNERAvukat Osman Öztürk, o 8 günün Türkiye'nin hukuk devleti olmadığını gösterdiğini söyledi. Öztürk,
“9 aydır iddianame yazılmadı, kumpas yaptılar. Karar, biraz itibarı kaldıysa AYM’den yoksa AİHM'den dönecek” dedi.
Avukat Ömer Turanlı da AİHM kararında 5 gün 22 Temmuz’da 9 gün süre aşımı olduğunu kaydetti. Turanlı,
“AİHM kararı haklılığımızı gösteriyor. AYM’nin bu kararı dikkate alarak hak ihlali yönünde karar vermesi gerekir. Aksi karar AYM’nin de suça iştiraki anlamına gelir” ifadelerini kullandı.Bugün Gazetesi