Şimdi yeni moda, pankart açmak. ODTÜ’nün açtığı kervana diğer üniversiteler de katıldı. İşte pankartlı mezuniyet törenlerinin kısa tarihi.

Gezi olayları Türkiye’de birçok şeyi değiştirdi fakat bunlar arasında en kalıcısı, sanırız gençler arasında yeni bir dil oluşturması oldu. Zaman Gazetesi'nin haberine göre, olaylar sırasında bazıları gerçekten ‘orantısız zeka ürünü’ diye nitelendirilebilecek çok özgün pankartlar açılırken, zaman zaman da bazı kesimleri incitebilecek söylemler ve ‘ulusalcı’ sloganlar dile getirildi. Çok beğenildiği de oldu eleştirildiği de. Fakat şöyle bir gerçek ortaya çıktı ki, bundan böyle ‘90’lılar ve sonrası’ olarak adlandırılan kuşak, siyasetçilere olan tepkilerini de kelime oyunlarından oluşan bu yeni dil ile yapacaktı, gündelik hayata dair esprilerini de. İşte Gezi olaylarından kısa bir süre sonra ODTÜ’nün mezuniyet töreninde yaşananlar, nurtopu gibi yeni bir trendimiz olduğuna işaret ediyordu: Mezuniyeti pankart açarak kutlamak. Evet, bu artık bir trend kıvamına geldi çünkü pankartlar ne ODTÜ ile sınırlı kaldı ne de 2013 ile. Takvimler bu yıl üniversitelerin kapanış tarihi olan haziran sonunu gösterdiğinde ODTÜ’nün mezuniyet törenlerinin yapıldığı Devrim Stadı’nda benzer içerikli pankartlar arz-ı endam etti. Boğaziçi Üniversitesi başta olmak üzere İTÜ ve Mersin üniversiteleri gibi birçok okuldan pankartlı mezuniyet töreni haberleri geldi.

Hafıza tazelemek adına pankartlı mezuniyet törenlerinin başlangıç noktasını oluşturan 2013 ODTÜ mezuniyet törenlerine bir bakalım. Genelde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın söylemlerinden yola çıkarak üretilen sloganlar, ne hükümet yanlısı medyanın ‘yerin dibine soktuğu’ kadar olumsuz anlamlar içeriyordu ne de hükümet karşıtlarının dile getirdiği kadar ‘masum’du.


ODTÜ zekasına fazla vurgu yapılması ‘kibir’ göstergesi sayıldı mesela. ‘Benim başörtülü bacıma integral aldırdılar’ pankartı en çok tepki çeken söylem oldu. Nitekim o günlerde ‘Kabataş Olayı’ olarak adlandırılan ve başörtülü bir kadının Gezi eylemcileri tarafından dövüldüğüne ilişkin iddia henüz kamera görüntüleri tarafından çürütülmemişti. Hükümet yanlısı kesimler ‘bir kadının acısı üzerinden espri üretilmesini’ eleştirdi.

Pankartlarda Bilal erdoğan ve ayakkabı kutusu vurgusu

Pankartlar mezun olunan bölümlerle paralel söylemler içeriyordu. Uluslararası ilişkiler bölümü mezunları, ‘Dış mihraklarla ilişkimiz yoktur’ pankartı açarken, mimarlık bölümü mezunları ‘Bu stat çok büyük AVM yapalım’ diyordu. Uçak mühendisliği bölümünün açtığı ‘Helikopteri biber gazı atın diye mi yapıyoz la’ pankartı ile mühendislik öğrencilerinin ‘Laboratuvarlarda kızlı erkekli robot yapıyorlar’ sloganı, bazı kesimler tarafından ‘sanki ODTÜ mezunları sürekli helikopter, robot yapıyorlar’ gerekçesi sunularak fazla üsttenci bulundu. Gıda mühendisliği mezunlarının açtığı ‘Biz sana biber kullanma demedik, salça olarak yine kullan’ pankartı, gençlerin bu yeni jargonunun en bariz örneklerinden biri olduğu kadar hoş bir slogandı da.


2014 mezuniyet törenlerine gelince, 2013’ten farklı olarak geçtiğimiz yıl o vakitlerde henüz varlığı bilinmeyen sıfırlama, ayakkabı kutusu ve Bilal Erdoğan üzerine espriler çoğunluktaydı. Soma faciası, Gezi’de hayatını kaybedenlere yapılan vurgular, haklı bir öfkenin tezahürü olarak öne çıkarken törende bandonun Gençlik Marşı ve İzmir Marşı çalması gibi fazlasıyla militarist içerikli gösteriler, törenlerin sivil tarafına gölge düşüren cinstendi. Yine geçen yıldan farklı olarak CHP ve MHP’nin cumhurbaşkanlığı için çatı adayı olarak gösterdikleri Ekmeleddin İhsanoğlu’nun ismini ti’ye alan pankartlar dikkat çekti. İrili ufaklı çok sayıda pankart, Ekmeleddin İhsanoğlu’nun isminin telaffuzunun zorluğuna ilişkin kelime oyunları içeriyordu: ‘Bunca yıl metalurji diyemediniz, şimdi Ekmeleddin deyin bakalım’ ile ‘Bizim de çatı adayımız, Eklemettin, Ekleyemedin, Ekmeletfghj : ss’


Diğer dikkat çeken sloganlar ise şunlar oldu: Başka ses kaydı yoksa biz mezun oluyoruz. / Bilal’e anlatır gibi anlat bize kimyayı öğretmenim. / Alo babacığım mikropları sıfırladık, sterilizasyon tamam. / Bizim elimizden kömür lekesi çıkar da, sizin elinizden kan lekesini hiçbir şey çıkaramaz. / Ayakkabı kutusundan ev yapmayı sizden öğrenecek değiliz.

‘Mühendis damat arayan teyzeler biz buradayız’

Twitter’da da defalarca dile getirilen siyasi içerikli bu pankartların yanı sıra bu yıl bölümlerin içeriklerine uygun ve siyasi söylemden tamamen bağımsız, özgün sloganlar da vardı ve kahkaha attırmasa da tebessüm ettirdi. İşte bazıları: ‘Mühendis damat arayan teyzeler biz buradayız’, ‘Hocam Melis’in saçı tornaya sıkıştı ağlıyor. Tuvalete gidebilir miyiz’, ‘Mezunmuşuz gibi çek panpa’. Mezuniyeti biraz uzun sürenler ‘Yalnız baya okuduk ha; 8,5 yıl’ diye pankart açarken, ‘Anneciğim seni çok seviyorum’ diye en samimi duygularını ifade eden mezunlar da vardı. Sosyal medyada da en çok ilgi çeken pankartlardan ‘Ooo devrem nasılsın? (N. Tesla)’ ise en hoş pankartlardan biriydi. Pankart geleneğine bu yıl katılan Boğaziçi mezunlarının ise ‘Çapulculuk genetiğimizde var’, ‘Kızlı erkekli mezun oluyoruz’ ‘Slogan yazacağız onu da çalacaklar’ gibi başbakanın söylemlerinden yola çıkarak üretilen pankartları basına ve sosyal medyaya yansıdı.  

  Pankartlar saymakla bitecek gibi değil. Sloganlar, siyasi içeriklisinden mesaj kaygısızına, birazcık kibirlisinden olabildiğince masumuna çeşitlilik arz etse de değişmeyen bir gerçeğimiz var: Mezuniyette pankart yazmak in, kep fırlatmak out!