Önceki dönemlerde hak ve hakikate tercüman olması için kendisine hilâfet verilecek kişilerde bu şartlar aranmış, âlim olmayan kimselere irşad vazifesi verilmemiştir. Günümüze gelindiğinde ise gelenekten tevarüs edilen tekke ve zaviye müesseselerini devam ettirme ve bu müesseseler etrafında toplanmış olan insanları kaçırmama gibi mülâhazalar, dinî ilimlerde mütebahhir olmayan ve yetkinliği de bulunmayan nâehil kimselere hilâfet verilmesine sebebiyet vermiştir. Bunun ise baytarın eline bıçak verip kalp hastası bir insanı baypas yaptırmaktan farkı yoktur. Halk arasında yaygın olan ifadesiyle söyleyecek olursak, “Yarım hekim can, yarım âlim din götürür”.

Bu itibarladır ki günümüzde irşad vazifesi yapmak isteyenlerin İslâmî ilimlerde donanımlı hâle gelmeleri, Usûlüddin’i ve Usûl-ü Fıkh’ı iyi bilmeleri son derece önemlidir. Yoksa onlar, insanları irşad edeceğiz ve doğru yola çağıracağız diye yola çıksalar da, hiç farkına varmadan bir sürü hata ve yanlışlık içine girebilirler.”

Günümüzde Usûlüddin’i bilmeyen çok sayıda insanın dini konularda birer müçtehitmiş gibi çok rahat ahkam kestikleri görülebilmektedir. Cahili oldukları bu dini konuların uzmanlarıymış gibi konuşabilmektedirler.

Halbuki nasıl ki, sağlıkla ilgili konularda ehil olmayanların işe müdahil olmaları hayati tehlikelere yol açabiliyorsa, insanın dünya ve ahiretini ilgilendiren konularda da ehil olmayanların müdahil olmaları insanların dünya saadetlerini ve ebedi hayatlarını tehlike altına sokmaktadır.

İmam-ı Gazali Hazretleri dinde fıkıh, usul-u fıkıh, tefsir vs. gibi dini alanlarda çalışması gereken ilim adamlarının kelam ilminde eğer yeterli seviyede değillerse, kabul ettikleri ve tabii olabilecekleri bir kelam âlimine tabi olarak hareket edebileceklerini ifade etmektedirler. Büyük imam hadis ve fıkıh gibi alanlarda ehil olan ama kelam ilmine güç getiremeyecek olan âlimler için bunu ifade etmektedirler. 

Günümüzde ise İslâmi ilimlerde behresi olmayan her sahadan insan kelam ile ilgili konularda alanın mütehassısı gibi söz söylemekte, büyük iddialar ile ortaya atılmakta, tarih boyunca ve günümüzde tam donanımlı sahanın âlimlerinin ortaya koydukları fikirlerle mücadele içerisine girerek insanları kendilerine tabi olmaları için ikna etmeye çalışmaktadırlar.

Bütün bunların neticesinde, böyle davranan insanların Ehl-i Sünnet çizgisinden çıkarak, mu’tezile, cebriye ve tarihselcilik benzeri farklı dalalet yollarına girdikleri görülebilmektedir.  

Hocaefendi, Kalb ve Ruh Hayatında Mürşidin Rolü başlıklı Kırık Testi’de, günümüzdeki küfür ve nifakın önceki asırlardan farklı olarak, fen ve felsefeden kaynaklandığını, bunlarla mücadelede daha farklı donanım ve argümanlara ihtiyaç olduğunu ve dini hükümleri doğru yorumlayıp yaşayabilmek için, bu maddi ve manevi donanımların tam olması gerektiğinin tespitini yapmaktadırlar: 

Hocaefendi, "Sağlam İnsan Kıtlığı" başlıklı Bamteli’nde, Niyazî-i Mısrî’nin konumuzu çok güzel özetleyen “Her mürşide el verme ki yolunu sarpa uğratır / Mürşidi kâmil olanın gayet yolu âsân imiş.” sözünden hareketle hakiki mürşidlerin önemli vasıflarını ele almaktadırlar:

 ”Onun yolu -bir yönüyle- Kitap ve Sünnet’e göre dizayn edilmiş, işaretler konmuş ve hedefler gösterilmiştir. Tabii bu arada o, “Kitab”a ve “Sünnet”e sıkı sıkıya bağlı olan “Selef-i Sâlihîn”in izinde yol almıştır. 

Hakiki mürşîdler, Ebu Hanife’nin, İmam Malik’in, İmam Şâfiî’nin, İmam Ahmed İbn Hanbel’in, muhaddisîn-i kirâm efendilerimizin, müçtehidîn-i ızâm efendilerimizin, müceddidîn-i fihâm efendilerimizin, tek kelime ile -hepsi için kullanabileceğimiz ifade ile- “selef-i sâlihîn” efendilerimizin yolunda yürümüşlerdir. Bu mürşîd-i kâmiller, onların (selef-i sâlihînin) yolundan gittiklerinden dolayı, ona bir mükâfat olarak, Allah (celle celâluhu) onların gözlerini açmış, basiretlerine ve firasetlerine fer vermiş, onlara doğruyu göstermiştir.”

Dünya ve ebedi ahiret hayatını ilgilendiren konularda insanları sevk ve idare edecek imamların, âlimlerin ve mürşidlerin zikredilen maddi ve manevi donanımlara sahip olmaları çok önemlidir. Buna sahip olmayanların bu vazifeye talip olmamaları gerektiği gibi, tabi olacakların da bu insanlarda bu vasıfları aramaları hayati derecede yerine getirilmesi gereken bir sorumluluktur. 

Zaten, hadis-i şerifte de buyurulduğu gibi, Cenab-ı Hak rahmet ve hikmetinin bir tezahürü olarak, her asırda bu işi deruhte edecek tam donanıma sahip bu insanları ümmetin imdadına göndermektedir. Bu insanlara tabi olanlar istikamet üzere bulunurken, bunları kabul etmeyenler veya kendi enaniyetlerinin peşine takılanların ise hayatta kalabilmeleri neredeyse imkansızdır. 

Hazret-i Üstad küfrün şahs-ı manevi (cemaat halinde) olarak hücuma geçtiği bu zaman diliminde bir insan ferd-i ferid bile olsa ayakta kalmasının zorluğunu Emirdağ Lahikası’nda şöyle ifade etmektedirler: “Bu zaman, cemaat zamanıdır. Ferdî şahısların dehası ne kadar harika da olsalar, cemaatin, şahs-ı mânevîsinden gelen dehasına karşı mağlup düşebilir.”