Koç, AK Par­ti­’nin tek ba­şı­na ik­ti­da­rı ya­ka­la­ya­bil­me­sin­de en kri­tik 31 ile iliş­kin çar­pı­cı tes­pit­ler­de bu­lun­du. 7 Ha­zi­ra­n’­da­ki ge­çer­siz oy­lar ile ye­ni seç­men­le­rin 1 Ka­sı­m’­ın ka­de­ri­ni de­ğiş­ti­re­ce­ği­ni be­lirt­ti. İşte İs­ta­tis­tik uz­ma­nı Fi­liz Ay­dın Koç'un Bugün Gazetesi'nde yer alan röportajı...

Fi­liz Ay­dın Koç: Geçersiz oylar ve yeni seçmen seçimi etkileyecek

*7 Haziran ile 1 Kasım arasındaki fark nedir?

Teknik olarak, 1 Kasım’da yurtiçinde 310 bin 620, yurtdışında da 28 bin 227 seçmen artışı olacak. 7 Haziran’da partilerin ülke genelinde aldıkları oy oranları çok önemliydi, özellikle HDP’nin barajı aşıp aşamayacağı tartışılıyordu. 1 Kasım’da ise ülke geneli oy oranları tahminleri, bu oy oranlarında keskin değişimler yaşanmayacağından hareketle, daha az anlamlı. Partilerin çıkaracakları milletvekili sayısı, AK Parti’nin tek başına iktidar olacak çoğunluğu elde edip edemeyeceği bu seçimlerin ana gündemi.  Yani, 85 seçim çevresinin her birinde partilerin alacağı oy, 1 Kasım seçim sonucunda belirleyici olacak. AK Parti’nin seçim çevresi bazında yaptığı çalışmalar, en az tek başına iktidar çoğunluğu olan 276’yı bulma hedefiyle, 7 Haziran sonuçları üzerinden ve gösterilen aday özellikleri ile markaj altında yapılıyor.

EN ÖNEMLİ PARAMETRE
*Sonucu etkileyebilecek en önemli parametre sizce ne olacak?

7 Haziran’daki geçersiz oylar, bu seçimde sonuca etki edecek önemli bir faktör. Örneğin, İstanbul 2. Bölge’de 174 bin 234 oy (yüzde 6.7) geçersiz oy çıkmış, 3 bin 190 oy ile AK Parti yerine CHP bir milletvekili kazanmış. İstanbul 1. Bölge’de 167 bin 490 (yüzde 5.2) geçersiz oy varken, 5 bin 716 oy ile HDP yerine CHP bir milletvekili kazanmış. İstanbul 3. Bölge’de 194 bin 756 (yüzde 6.5) geçersiz oy varken, 252 oyla AK Parti yerine MHP bir vekil kazanmış. Batman’da 16 bin 584 (yüzde 6) geçersiz oy varken, 2 bin 822 oy ile HDP yerine AK Parti kazanmış.

Geçersiz oylar, Bingöl’de de sonucu değiştiriyor. 6 bin 30 (yüzde 4.4 ) oy geçersiz sayılmış ancak 4 bin 321 oy ile HDP yerine AK Parti kazanmış. Elazığ’da 9 bin 553 (yüzde 3) geçersiz oy sayılmış, 7 bin 375 oy ile HDP yerine AK Parti kazanmış. 7 Haziran’da 165 bağımsız aday varken, 1 Kasım’da bu sayının 21’e düşmesi, geçersiz oyları minimale düşürecektir. 7 Haziran’ın geçersiz oyları, bu seçimde milletvekili sayısına doğrudan etki  yapacaktır.

62 BİN OYLA 18 VEKİL KAYBI

*Bu kıl payı kazanılan veya kaybedilen milletvekilleri ile ilgili tablo nasıl?

7 Haziran seçim sonuçlarına göre yüzde 1’lik bir seçmen oyunun, yani, yaklaşık 500 bin oyun yer değişimi ile toplam 69 seçim çevresinde, son sıralardaki birer vekil parti değiştirebiliyor. AK Parti 18 vekili, 18 seçim çevresinde (İstanbul 3. Bölge, Aydın, İstanbul 2.Bölge, Ankara 1. Bölge, Balıkesir, Artvin, Kayseri,  Van, Giresun, Konya, Antalya, Sivas, Erzincan, Eskişehir, Ordu, Gaziantep, Samsun, Burdur) toplam yaklaşık 62 bin oy ile kaybetmiş görünüyor ama bu durum, 62 bin oy artırdığında o illerde kaybettiği milletvekillerini tekrar kazanabileceği anlamına gelmiyor.

*Hangi partilere kaybetmiş çıkarabileceği son milletvekillerini?

 AK Parti’nin küçük oylarla son vekili kaybettiği 32 seçim çevresi söz konusu. Bu 32 çevrede, 11 milletvekilini MHP, 17 milletvekilini CHP, 4 milletvekilini HDP kazanmış. AK Parti 7 Haziran’da sınırda kazandığı vekilleri kaybetmeyip, milletvekili sayısını aynen koruyup, MHP’ye kaybettiği 11 vekili geri çevirse bile 269 vekile ulaşıyor, 276’ya ulaşamıyor.

KRİTİK 31 SEÇİM ÇEVRESİ

*O halde bu seçimlerin kaderini, bu iller belirleyecek.

 AK Parti’nin sınırda kaybettiği 18, sınırda kazandığı 13 seçim çevresi olmak üzere toplam 31 il, AK Parti için hayati önemde.

*Hangi iller bunlar?

Kıl payı milletvekili kaybettiği ilk 18 il, İstanbul 3. Bölge, Aydın, İstanbul 2. Bölge, Ankara 1. Bölge, Balıkesir, Artvin, Kayseri, Van, Giresun, Konya, Antalya, Sivas, Erzincan, Eskişehir, Ordu, Gaziantep, Samsun, Burdur.  Kıl payı kazandıkları ise, İzmir 2. Bölge, Adana, Amasya, Malatya, Şanlıurfa, Hatay, Çorum, Batman, Erzurum, Çankırı, Muş, Manisa, Sakarya.

*Bu çıkarılabilecek ya da kaybedilebilecek son milletvekillerinde, CHP’nin durumu nedir?

CHP 38 İLDE VEKİL KAYBETTİ

CHP’nin kıl payı bir milletvekilini kaybettiği iller, Osmaniye’yi 87 (yüzde 0,03) oy ile MHP’ye, İzmir 1. Bölge’de bin 372 (yüzde 0,1) ile MHP’ye, İzmir 2. Bölge’de 2 bin 920  (yüzde 0,21) ile AK Parti’ye, Hatay’ı 3 bin 673 (yüzde 0,43) oy ile AK Parti’ye, Mersin’i  10 bin 376 oy ile (yüzde 0,98) MHP’ye, Maraş’ı 6 bin 853 (yüzde 1,16) ile MHP’ye,  Muğla’yı 12 bin 580  (yüzde 2,19) ile AK Parti’ye, Niğde’yi 5 bin 171  (yüzde 2,6) oy ile AK Parti’ye, Rize’yi 6 bin 586 (yüzde 3,28) ol ile AK Parti’ye kaybetmiş.

HDP'NİN MİLLETVEKİLİ SAYISININ ARTABİLECEĞİ İLLER

*HDP için de milletvekili sayısını artırabileceği ya da kaybedebileceği bıçak sırtı iller var mı?

 Elbette var. Mesela, İstanbul 1.Bölge’de 5 bin 716 (yüzde 0,18)  oy ile CHP’ye, Urfa’da 2 bin 621 (yüzde 0,34)  ile AK Parti’ye, Batman’da 2 bin 822 (yüzde 1,05) ile AK Parti’ye, Muş’ta 2 bin 906 (yüzde 1,47)   ile AK Parti’ye, Elazığ’da 7 bin 375  (yüzde 2,26)   ile AK Parti’ye bir milletvekilini kaybetmiş.  Kocaeli’nde yurtdışı oyların eklenmesi sonucu 623 (yüzde 0,18)  oyla MHP’den, Van’da 2 bin 400  (yüzde 0,18) oy ile AK Parti’den, Antep’te  8 bin 768 (yüzde 0,94) oy ile AK Parti’den, Iğdır’da bin 243 oy (yüzde 1,28) ile MHP’den bir milletvekilini almış. 7 Haziran’da aldığı yüzde 13 oy oranı, önemli bir rahatlama sağlamışsa da kritik vekil ve oy hesaplamaları da aslında HDP’nin çok da rahat olmaması gerektiğini gösteriyor.  7 Haziran’da 59 seçim çevresinde yüzde 10’dan daha az oy alırken, 26 seçim çevresinde yüzde 10’dan fazla oy almıştı. 30 seçim çevresinde çıkardığı vekil sayısı 80’di. Yüzde 7-9 oy aldığı ve vekil çıkaramadığı, Aydın, Hatay, Malatya, Manisa ve Yalova illerinde 1 Kasım’da vekil çıkarmayı zorlayacağını,  sınırda vekil kazandığı, Kocaeli, Iğdır, Van, Diyarbakır, Ağrı gibi illerde son vekillikleri kaybetmemeye çalışacağını söyleyebiliriz.

11 KRiTiK iLDE SEÇMEN ARTIŞI VAR

*Seçmen artışının nasıl bir etkisi olabilir?

 Yurtiçi seçmen sayısı artışı yaklaşık 310 bin. Seçim çevrelerine göre değerlendirildiğinde, 59 seçim çevresinde seçmen artışı, 26 seçim çevresinde ise seçmen azalışı görülüyor. Sınırda kaybedilen son vekillikleri kimin kazanacağında, seçim çevrelerindeki bu seçmen artışları ve azalışları etkili olacaktır. Yeni seçmen artışından son vekillikleri en çok etkilenebilecek 11 seçim çevresi ortaya çıkıyor. Bunlar şöyle:

*İstanbul-3. Bölgede 252 oy fark ile AK Parti yerine MHP kazanmış, yeni seçmen artışı 37 bin 804, bu 37 bin 804 seçmen artışının 15 bin 673’ü de (yüzde 41,5) Esenyurt’ta.

*İstanbul 1. Bölge’de 5 bin 715 oy fark ile HDP yerine CHP kazanmış, seçmen artışı 36 bin 324.

*Ankara 1. Bölge’de 2 bin 946 oy fark ile AKP yerine CHP kazanmış, seçmen artışı 22 bin 628.

*Kocaeli’nde 622 oy fark ile MHP yerine HDP kazanmış, bölgede seçmen artışı 18 bin 762.

*Ankara 2. Bölge’de 2 bin 460 oy fark ile MHP yerine CHP kazanmış, seçmen artışı 17 bin 742.

*Bursa’da 4 bin 423 oy farkı ile MHP yerine CHP kazanmış, seçmen artışı 17 bin 68.

*Antalya’da 8 bin 239 oy fark ile AK Parti yerine CHP kazanmış, seçmen artışı 19 bin 958.

*İzmir 2. Bölge’de 2 bin 919 oy ile CHP yerine AK Parti kazanmış, seçmen artışı 10 bin 970.

*İzmir 1. Bölge’de bin 371 oy fark ile CHP yerine MHP kazanmış, seçmen artışı 7 bin 969.

*Kayseri’de 3 bin 242 oy fark ile AK Parti yerine MHP kazanmış, seçmen artışı 7 bin 625.

*Aydın’da 745 oy ile AK Parti yerine CHP kazanmış, seçmen artışı 4 bin 419.

CHP’YE OY KAYMASI OLACAK

*CHP’nin son vekillikleri kıl payı kazandığı yerler nereler?

Aydın’da 746 (yüzde 0,11) oy  ile AK Parti’den, İstanbul 2. Bölge’de 3 bin 191  (yüzde 0,13) oy ile AK Parti’den, Ankara 1. Bölge’de 2 bin 947  (yüzde 0,16) oy  ile MHP’den, Ankara 2. Bölge’de 2 bin 460  (yüzde 0,17)  ile MHP’den, İstanbul 1. Bölge’de 5 bin 716 oy (yüzde 0,18)  ile HDP’den, Bursa’da 4 bin 424  (yüzde 0,25)  oy ile MHP’den,  Antalya’da 8 bin 229 (yüzde 0,62)  ile AK Parti’den, Sivas’ta 2 bin 330 (yüzde 0,62) ile AK Parti’den, Erzincan’da 959 oy (yüzde 0,72)   ile AK Parti’den, Eskişehir’de 4 bin 633 oy (yüzde 0,85)   ile AK Parti’den, Ordu’da 3 bin 793 oy  (yüzde 0,89)  ile AK Parti’den almış.

*Sizce nasıl bir değişim olabilir?

CHP’nin 7 Haziran’daki seçim kampanyasının olumlu etkileri devam ediyor ve asıl olarak meyvelerini 1 Kasım’da toplayacağı görülüyor. CHP’ye özellikle büyük kentlerden, tüm partilerden oy kayması olacaktır. 7 Haziran’dan 1-2 puan daha fazla oy alacağını düşünüyorum.

MHP’NİN DURUMU

*MHP’nin tablosu nasıl?

Kocaeli’nde  623 oyla HDP’ye, Ankara 2.Bölge’de 2 bin 461 oyla CHP’ye, Bursa’da 4 bin 424 oyla CHP’ye, Adana’da 3 bin 838 oy ile AK Parti’ye, Amasya’da 682 oy ile AK Parti’ye, Malatya’da bin 485 oyla AK Parti’ye, Çorum’da bin 550 oyla AK Parti’ye, Iğdır’da bin 243 oyla HDP’ye, Erzurum’da 5 bin 835 oyla AK Parti’ye, Çankırı’da bin 585 oyla AK Parti’ye bir milletvekilini kaybetmiş.

İstanbul 3. Bölge’de 252 oyla AK Parti’den, Osmaniye’den  87 oyla CHP’den, İzmir 1. Bölge’de bin 372 oyla CHP’den, Balıkesir’de bin 815 oyla AK Parti’den, Giresun’da bin 300  oyla AK Parti’den, Mersin’de 10 bin  376 oyla CHP’den,  Maraş’ta 6 bin 853 oyla CHP’den, Burdur’da 2 bin 322 oyla AK Parti’den bir milletvekili kazanmış.

SINIRDA OLAN VEKİLLİKLER İÇİN YURTDIŞI OY KAPIŞMASI

*Yurtdışı oy oranları milletvekili sayısını nasıl etkiliyor?

Örneğin, yurtdışı oylarının eklenmesi ile AK Parti yüzde 40,66’dan yüzde 40,87’ye çıktı, HDP yüzde 12,96’dan yüzde 13,12’ye yükseldi, CHP ise 25,13’ten yüzde 24,95‘e,  MHP yüzde 16,45’ten yüzde 16,29 ‘a düştü. Yurtdışında güçlü olan AKP ve HDP için katılımın yüksek olması vekil sayısını arttırmada olumlu bir etken iken, CHP ve MHP’de ise olumsuz bir etken olarak karşımıza çıkıyor.  HDP yurtdışı oylarının yüksek olması Kocaeli’nde ona bir milletvekili kazandırdı. Sınırda kaybedilen vekilliklere yurtdışı oylarının artışı ile destek sağlanabilir. AK Parti’nin vekil kaybettiği Bayburt, Giresun ve Samsun illerinde yurtdışı oyları, AK Parti’yi olumsuz etkilemiş. AK Parti’nin yurtdışı oyları artarsa vekil kazanmasına destek sağlayabilir.

SEDA ŞİMŞEK - BUGÜN GAZETESİ