The Guardian gazetesi, IŞİD'in eski üyelerinin sahte pasaportlarla İngiltere, Kanada, ABD ve AB ülkelerine gittiğini yazdı. Haberde, İstanbul Havalimanı'nın bu geçişler için sıklıkla kullanıldığı öne sürülürken, Türkiye'de sahte pasaport dağıtan biri Özbek biri Rus iki kişiyle görüşmelere de yer verildi. Özbek satıcı, 'gerekli olduğu durumlarda', bir kişinin 'tamamen kayıplara karışabilmesi' için 500 dolar karşılığında Türkiye'den resmi ölüm belgesi alabildiğini iddia etti.

ABD İç Güvenlik Bakanlığı'ndan bir yetkili ise The Guardian'a demecinde, "Türkiye'de IŞİD üyelerine çok iyi yapılmış belgeler sağlayan bir satıcı var" dedi. Gazetenin haberinde, İstanbul Havalimanı'nın Dış Hatlar Terminali'nin bir fotoğrafının kullanılması dikkat çekti. Haberde , 'resmi vizeler ve damgalarla geçerli hale getirilen sahte pasaport endüstrisinin internet üzerinden patladığı' belirtildi.

Gazete Duvar'ın aktardığına göre, haberde, bu işi yapan bir şebekenin, aşırılıkçılarla bağlantısı olan ve Türkiye'de yaşayan bir Özbek tarafından yönetildiği bilgisi verildi. Bu kişinin, ücreti 15 bin dolara kadar yükselen ve 'yüksek kalitede' hazırlanmış sahte pasaportlar sattığı aktarıldı. The Guardian, Suriye'den Türkiye'ye yasadışı yollarla geçen en az 10 kişinin, Özbek satıcı tarafından hazırlanan pasaportlarla İstanbul Havalimanı üzerinden çıkış yaptığını yazdı.

Gazetenin görüştüğü satıcılar, sahte pasaportlar alanların en çok AB'ye seyahat ettiğini, en az iki kişinin sahte Rus pasaportu ile İstanbul'dan Meksika'ya, oradan da sınırı yasadışı yollarla geçerek ABD'ye ulaştığını söyledi. Nijer, Moritanya, Ukrayna ve Afganistan'ın da popüler istikametler olduğu belirtildi.

Habere göre, Özbek satıcı işlerinin 'çok iyi gittiğini' ve kısa süre önce Telegram üzerinden, 'resmi' bir isim gibi görünecek şekilde 'İstanbul Küresel Danışmanlık' (Istanbul Global Consulting) adlı yeni bir kanal kurduğunu anlattı. Haberde "Bu artan ticaret, tehlikeli aşırılıkçıların dünya çapında güvenlik servislerinin radarına yakalanmadığına, geçmiş suçları nedeniyle adaletten kaçtığına ve potansiyel olarak Suriye dışındaki başka ülkelerde terör faaliyetlerini sürdürebileceğine işaret ediyor" denildi.

Özbek satıcıysa, kendisiyle bir müşteri gibi ilişki kuran The Guardian muhabirlerine "Birisinin hangi grupla olduğunu sormuyorum. Herkesle çalışmaya açığım. Kimin kötü kimin iyi olduğunu anlamak benim işim değil. Bununla güvenlik birimleri ilgilenmeli" dedi.

Özbek satıcı, The Guardian'a hazırladığı bazı sahte pasaportların görüntülerini de yolladı. Gazete görüntülerdeki Fransız, Belçika, Bulgar ve Rus pasaportlarının hem yepyeni durduğunu, hem de gerçek gibi görünen güvenlik hologramlarına sahip olduğunu yazdı. Özbek satıcının hazırladığı iki Rus pasaportunun üzerinde, siyah ışıkta pasaport sahteciliğini engellemek için kullanılan UV ışığına hassas materyallerin bulunduğu; bir Belçika pasaportunda ise havalimanındakilere benzer tarayıcılara tutulduğunda sahibinin bilgilerinin ekranda görülebildiği belirtildi.

Gazeteye konuşan satıcılar, çalışan bir biyometrik çipin sahtesini yapmanın imkansız olduğunu ama birçok sınır geçişinde yetkililerin çipi çalışmayan pasaportları zaten gözardı ettiğini savundu.

ABD İç Güvenlik Bakanlığı'ndan bir yetkili ise The Guardian'a demecinde, "Türkiye'de IŞİD üyelerine çok iyi yapılmış belgeler sağlayan bir satıcı var" dedi. ABD'li yetkili, bu satıcının farklı müşterilere hizmet edebilmek için Rusça, Arapça ve başka dilleri konuşan aracılar kullandığını belirterek, "IŞİD üyelerinin bu sahte pasaportları kullanarak Avrupa'ya geçtiğinin farkındayız ve Avrupa güvenliği onları yakalamakta hiç başarılı değil" dedi.

The Guardian'ın haberinde, sahtecilerin en 'popüler' hizmetinin Suriye'de IŞİD ve diğer silahlı gruplarla bağlantılı militanların Avrupa'ya gitmesini sağlamak olduğunu, bununla birlikte Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) kontrolünde IŞİD'le bağlantılı 60 bin kadın ve çocuğun tutulduğu El Hol kampı içinde de bir 'piyasa' oluştuğu belirtildi. Özbek satıcı, Afganistan'ın Taliban yönetimine geçmesi sonrası 'yeni bir müşteri kitlesi' bulduklarını da söyledi. Satıcı, evinden olan çoğu Afgan'ın bu pasaportları çok pahalı bulduğunu ama parası olanların sahte pasaportlarla Batılı ülkelere uçup burada iltica talep ettiğini savundu.

Gazetenin görüştüğü bir Rus sahte pasaport satıcısı ise alt seviyedeki IŞİD üyelerinin pasaport alacak parasının olmadığını ancak daha yüksek rütbeli IŞİD'lilerin tamamen ortadan kaybolmak için farklı ülkelere ait birden fazla sahte belge aldığını, sürekli hareket etmek için bunları kullandığını ve her uçuş veya transferde pasaport değiştirdiklerini anlattı.

Özbek satıcıysa, bir kişinin tamamen ortadan kaybolmasını sağlamak için 500 dolar karşılığında, o kişinin kendi ülkesinin konsolosluğuna gönderilmek üzere Türkiye'den bir ölüm belgesi alabildiğini de öne sürdü. Özbek satıcı, "Eğer Ebu Bekir Bağdadi değilseniz, kimse morga gidip gerçekten ölüp ölmediğinizi kontrol etmez. Belgeyi kabul edip sisteme girerler" dedi.

2015'e dek IŞİD saflarında olan bir Rusya vatandaşı, The Guardian'a "Suriye'den geldiğimde sadece birkaç yüz dolarım vardı dolayısıyla en ucuz pasaportu aldım- gerçekten çok kalitesiz bir Tacikistan pasaportuydu. İşe yaramadı ve İstanbul'da havalimanında yakalandım" dedi. İsmi açıklanmayan eski IŞİD üyesi, sözlerine şöyle devam etti: "Sonra ailem daha kaliteli bir pasaport için yeterli parayı topladı. Üzerinde fotoğrafım olan gerçek bir Rus pasaportu aldım ve onunla Ukrayna'ya gidebildim. Gerçekten iyi bir pasaporttu. Bir kere Ukrayna'da beni polis durdurdu ve pasaportu elimden aldılar. Bir hafta sonra geri verip bir sorun olmadığını söylediler. Şimdi ne yazık ki bu pasaportun süresi doluyor dolayısıyla yenisini almak için para bulmaya çalışıyorum."

Gazetenin haberine göre sahteciler, müşterilerin etnik kökeni, konuştukları dil, gitmek istedikleri yer ve burada ne kadar kalmak istediklerine göre farklı pasaport seçenekleri de sunuyor. Buna göre, Avrupa'ya ulaşmak için en ucuz pasaportlar, 'Şengen vize paketi' dahil olmak üzere 5-6 bin dolar ile Rus, Kırgızistan ve Kazakistan pasaportları. Avrupa'da özgür seyahat için Ukrayna ve Moldova pasaportları da tercih ediliyor.

En pahalı seçenek ise yaklaşık 8 bin dolar değeriyle AB pasaportları. The Guardian'a göre, bu pasaportları genellikle hali hazırda Batılı ülkelerin vatandaşları olanlar ile bir miktar Fransızca konuşup Fransız veya Belçikalı taklidi yapabilecek Araplar tercih ediyor. Buna göre, söz konusu kişiler zaten sahip oldukları AB pasaportları ile Türkiye'ye geliyor, kendi pasaportlarını Özbek satıcıya yaklaşık 2 bin 500 euro karşılığında satıyor, bu pasaportun üzerindeki fotoğraf değiştiriliyor. İlk sahibi daha sonra pasaportunu kaybettiğini iddia ediyor ülkesinin İstanbul'daki konsolosluğundan yeni bir pasaport talep ediyor.

Yeni pasaportlar gerçek ülkede basılıp müşterinin beklediği ülkeye, resmi damgalarla gönderiliyor. Rus satıcı, bu yöntem hakkınıda "Pasaportun kendisinin pek bir maliyeti yok. Asıl maliyetli olan şey damgalar. Paranın büyük kısmı, damga için verilen rüşvete gidiyor. Geçmişte piyasadaki pasaportların kalitesi öyle kötüydü ki, Suriye'den gelen kişilerin gidebileceği ülkeler sınırlıydı. Şimdi bu pasaportlar çok kaliteli; paranız varsa istediğiniz yere gidebilirsiniz" dedi.

Batılı güvenlik yetkilileri 2015 yılında, IŞİD'in Suriye ve Irak pasaportları üretmesine yarayacak bazı ekipmanları ele geçirdiğini duyurmuştu. IŞİD'in Avrupa'da düzenlediği bazı saldırıların arkasında da, bu pasaportlarla seyahat edebilen kişiler olduğu belirtilmişti. The Guardian'ın haberinde, Avrupa sınır yetkililerinin o tarihten bu yana sahte pasaportların anlaşılması için teknolojik yatırımlarını artırdığı ve personeli eğittiği, Tacikistan'ın sahte Tacik pasaportu kullanımını engellemek için 2020 yılında İstanbul Konsolosluğu'ndaki personelini ve belge sistemini tamamen değiştirdiği hatırlatılırken, "Fakat sahte pasaport satan kişiler de buna yanıt olarak el yükseltti; olası müşterileri için daha fazla sayıda ülkelerin pasaportlarını kullanmaya başladı" ifadeleri kullanıldı.