Yedikıta Tarih ve Kültür Dergisi, Nisan sayısında Osmanlı'nın Çanakkale zaferinden sonra kazandığı en büyük zaferlerden biri ve İngilizlerin tarihteki en büyük yenilgilerinden olan Kûtü'l Amare savaşını kapak konusu yaptı.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Sezai Dumlupınar tarafından kaleme alınan 'Unutturulan Zafer Kûtü'l-Amâre' başlıklı makalede, şu dikkat çekici bilgilere yer veriliyor:

Iraktaki zengin petrol yataklarını ele geçirmek ve bölgede söz sahibi olmak isteyen İngilizler, Birinci Dünya Savaşı'nın ilk aylarında Basra Körfezi'ne çıkarttı ve Basra'yı işgal etti. Bağdat'a ve petrol bölgelerine hâkim olmak isteyen İngiliz ordusunu Irak ve Havalisi Genel Kumandanı Albay Nureddin Bey durdurmak için harekete geçtiyse de Amare ve Nasıriye düşman kuvvetlerince ele geçirildi.

NOEL'İ BAĞDAT'TA KUTLAMA PLANLARI TUTMADI

Selman-ı Pak Muharebesi'ne kadar elde ettikleri başarılardan dolayı Bağdat'ı kolay bir şekilde alacaklarını ve Noel'i (yılbaşı) Bağdat'ta kutlayacaklarını düşünen İngiliz komuta kademesinde endişeli bir hava esmeye başlamıştı.

Kût'a çekilmek zorunda kalan İngiliz komutanlar, Ruslarla acil olarak birlikte hareket edilmesi gerektiğini, aksi takdirde bölgedeki petrol yataklarının ve İngiliz birliklerinin sıkıntıya düşeceğini Hindistan'daki karargâha bildirmeyi de ihmal etmediler.

ALİ İHSAN BEY'İN SABİS ZAFERİ

İngiliz birliklerinin Kût'taki kuşatmayı yarmak için harekete geçtiği 3 Ocak 1916 tarihini takip eden günlerde, Nureddin Bey'in yerine Albay Halil Bey getirildi. Mart ayına gelindiğinde ise İngilizler, İmam Muhammed ve Felâhiye bölgelerinde havadan ve karadan yoğun top atışı yaparak Osmanlı mevzilerini dağıtmaya çalıştılar. Ancak Ali İhsan Bey kumandasındaki birlikler, 8 Mart günü Sabis civarında İngilizleri bir kez daha yenmeyi başardı. Kuşatma altındaki İngiliz birliklerinin direnecek gücü kalmamıştı.

İNGİLİZLERİN TARİHİ RÜŞVET TEKLİFİ VE MASADA KAZANMA OYUNU

Kuşatma altındaki birliklerinin kurtarılması imkânı olmadığını gören İngiliz hükümeti, Yüzbaşı Aubrey Herbert ve Yüzbaşı Lawrence'i Osmanlı Devleti ile müzakere yapmak üzere görevlendirdi. Lawrence'in Medine-i Münevvere savunmasının efsane komutanı Halil Paşa'ya bir asır önce çok büyük bir meblağ olan 2 milyon sterlin rüşvet teklif etmesi, sıkışan İngiliz ordusunun sonunu değiştirmedi. Halil Paşa'nın talepleri reddeden kararlı duruşu karşısında General Townshend, 29 Nisan günü teslim protokolü imzaladı.

13 BİN İNGİLİZ ASKERİ TUTSAK EDİLDİ

Bağdat'ı ve çevresindeki petrol bölgesini ele geçirme hayaliyle yola çıkan İngiliz ordusunu Kut'ul Amare kasabasında ağır bir yenilgiye uğratan Osmanlı Ordusu, tarihte eşi görülmemiş bir şekilde 5'i general, 272'si İngiliz 476 subayı ile toplam 13 bin 309 düşman askerini esir aldı.

29 Nisan 1916 tarihinde Kûtü'l-Amâre'ye Osmanlı bayrağı yeniden çekildi. Uzun zamandır yiyecek sıkıntısı çeken İngiliz askerleri sağlık kontrolünden geçirildi. Şehrin teslim alınmasından sonra Halil Paşa, Miralay Kazım Karabekir ile birlikte General Townshend'ı Kûtü'l-Amâre'de kaldığı evde ziyaret etti. General Townshend kılıç ve silahını titreyen elleriyle Halil Paşa'ya teslim etmek istedi. Halil Paşa, "Bunlar şimdiye kadar sizindi, bundan sonra da öyle olacak." diyerek, Osmanlı âlîcenaplığını bir kez daha gösterdi.

ZAFER MÜSLÜMAN DÜNYASINDA SEVİNÇLE KARŞILANDI

Kûtü'l-Amâre'de çok fazla esir veren İngilizlerin bu durumu, dünya kamuoyunda şaşkınlıkla karşılandı. İngilizlerin imajı Çanakkale'den sonra bir kez daha sarsılmıştı. Osmanlı birliklerinin kahramanca mücadelesi neticesinde teknik açıdan ve sayıca üstün kuvvetlerine rağmen İngilizler, tarihlerinin en ağır yenilgilerinden birini daha almıştı. Üstelik İngilizler, Kût'taki 13 bin askerlerini kurtarmak için uğraşırken 22 bin kadar kayıp vermişti.

Kûtü'l-Amâre Zaferi başta Osmanlı Devleti olmak üzere tüm Müslüman dünyasında sevinçle karşılanmış ve savaşın Osmanlı Devleti lehine biteceği ümitlerini artırmıştı. 4 ay 23 gün süren kuşatma neticesinde elde edilen Kûtü'l-Amâre Zaferi İngilizlerin Bağdat'a girişlerini geciktirdiği gibi Irak-İran Cephesi'ndeki muharebeleri ve İngiliz planlarını bozmuştu.

ZAFERİ ALMANLAR DA KUTLADI

Kûtü'l-Amâre'de kazanılan büyük zafer sebebiyle, Osmanlı Devleti'nin 1. Dünya Savaşı'ndaki müttefiki Almanya'da okullar bir gün tatil edildi ve çeşitli kutlamalar yapıldı. Berlin Sefareti'nden gelen 30 Nisan 1916 tarihli telgrafta şöyle deniliyordu:

"Kûtü'l-Amâre muzafferiyeti üzerine imparator, mekteplerin bir gün tatilini emretmiştir ve Berlin donatılmıştır. Hüsn-i tesir pek ziyadedir. Harbin başından beri mühim bir İngiliz askerî birliğinin toptan teslimi ilk defa bize vaki olduğu söylenmekte ve mahzuziyetimize vesile olmaktadır. Acizâne tebriklerimi, padişahımızın yüce makamına ve hükümetimize ve Ordu-yı Hümâyûn'a arz ederim."
Cihan CİHAN