Gaz fiyatlarında belirleyici olan petrolün fiyatı son 3 yılda 116 dolardan 28 dolara geriledi. Benzin ve motorinde olduğu gibi doğalgazdan yüksek vergi alınmıyor. Buna rağmen kamu şirketi BOTAŞ, ısrarla gazda indirim yapmıyor. 200 dolar civarı fiyatla alınan doğalgaz, abonelere 340 dolar gibi fahiş fiyatla satılıyor.

Zaman gazetesinde İsmail Altunsoy imzasıyla yayınlanan haber inceleme yazısına göre; doğalgaz fiyatlarında belirleyici olan petrolün fiyatı son 3 yılda 116 dolardan 28 dolara geriledi. En fazla doğalgaz alınan Gazprom, bu yılın ilk yarısı için ortalama doğalgaz fiyatını bin metreküp için 184 dolar olarak açıkladı. Ancak petrolün rekor oranda düşmesine rağmen benzin ve motorinde olduğu gibi, doğalgaz da ucuzlamıyor. Bu nedenle havaların soğuduğu bu aylarda abonelerin faturaları daha da şişecek. Oysa anlaşmalarda yer alan formüle göre doğalgaz fiyatı, ham petrol fiyatlarındaki değişimler dikkate alınarak 3 ayda bir yeniden belirleniyor.

Petrol fiyatı, 147 dolarla zirve yaptığı Temmuz 2008'den bu yana yüzde 81 düşüşle 28 dolara geriledi. Aynı dönemde dağıtım şirketlerinin abonelere sattığı gazın fiyatı yüzde 61 oranında artış gösterdi. En fazla doğalgazın satıldığı İstanbul, Ankara, İzmir gibi illerde 1 metreküp doğalgaz abonelere 50-60 kuruş civarı fiyatla satılırken rakam bu yılın ilk ayında 1 liraya çıktı. Bunun en önemli nedeni, dağıtım şirketlerinin gaz aldığı kamu şirketi BOTAŞ'ın indirime gitmemesi. Enerji Yönetimi kaynakları 'doğalgaz fiyatlarındaki düşüşün farkında olduklarını, ancak son yıllarda BOTAŞ'ın bozulan mali yapısını düzeltmek için indirime gidilmediği bilgisini' verdi. Sektör kaynakları ve uzmanlara göre ise doğalgazda 50 dolar civarı indirim şart (bin metreküp üzerinden).

YARIYA YAKINI ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KULLANILIYOR

Türkiye yıllık doğalgaz tüketimi 49,2 milyar metreküp (2014). İhtiyacın tamama yakını ithalat yoluyla karşılanıyor. İthalatta (boru gazı) Rusya 54,76 oran ile ilk sırada (Kamu-özel dahil), İran 18,13 oran ile ikinci ve Azerbaycan 12,33 pay ile üçüncü sırada yer alıyor. LNG'de ise (sıvılaştırılmış gaz) Cezayir 8,48, Nijerya da 2,87 paya sahip. Acil durumlarda da gaz açığını kapatmak için spot LNG alımı yapılıyor. Satışa sunulan doğalgazın yüzde 48'i elektrik üretiminde, yüzde 25'i sanayi ve yüzde 19'u da konutlarda tüketiliyor. Geri kalan bölüm ise gübre, ulaşım, hizmet gibi sektörlere gidiyor.

BOTAŞ'IN ALIM MALİYETİ DÜŞTÜ

Kamu şirketi BOTAŞ; Rusya, İran, Azerbaycan'dan boru gazı, Cezayir ve Nijerya'dan ise LNG alıyor. İhtiyaç duyulan doğalgazın yüzde 90'ı boru gazı olarak alınıyor. Bu gazın da yarıdan fazlası Rusya'dan ithal ediliyor. Bu nedenle Türkiye iç pazarında Rus şirketi Gazprom'un satış fiyatı belirleyici oluyor. Rus şirketi Gazprom'a göre bu yılın ilk çeyreğinde petroldeki düşüşe paralel bin metreküp doğalgazın fiyatı ortalama 184 dolar olacak. Gazprom'un en iyi müşterilerinden olan BOTAŞ ise bin metreküp gazı 2016 yılı ilk döneminde 210 dolar civarı bir fiyatla alacak.

Uzmanların 2016 yılı ilk dönemi için yaptığı hesaplamaya göre bin metreküp doğalgaz için Ruslara 210 dolar, Azerbaycan'a 225 dolar ve İran'a 275 dolar civarı bir ödeme söz konusu. Kesin fiyatlar yeni yılın ilk fatura dönemi olan şubatta netleşecek.

PETROL FİYATLARINDAKİ DÜŞÜŞE GÖRE DOĞALGAZIN DA UCUZLAMASI GEREKİYOR

Anlaşmalar gereği ithal edilen doğalgazın fiyatı, her yıl üçer aylık dönemler halinde yeniden belirleniyor. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) bilgilendirmesine gaz fiyatları, geçmiş 6 ve 9 aylık petrol ve petrol ürünleri fiyat ortalaması baz alınarak fiyat hesaplanıyor. Fiyat formülünde; doğalgazın güncel alım fiyatı, doğalgaz anlaşmasının sağlandığı dönemdeki alım fiyatı (Baz fiyat), formülde kullanılan ürünlerin geçmiş 6 ya da 9 aylık ortalamaları ve formülde kullanılan ürünlerin anlaşma sağlandığı dönemdeki sabit fiyatlar yer alıyor. Buna göre gaz fiyatları her yıl 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz, 1 Ekim'de yeniden açıklanıyor. Ham petrol etkili olsa da dövizdeki artış da iç pazar fiyatlarını belirliyor. Türkiye'nin yaptığı pahalı doğalgaz alım anlaşmalarının yanı sıra, son yıllarda sürekli artan döviz kuru da gazın ucuzlamasını engelleyen diğer etkenler arasında ilk sırada yer alıyor. Diğer ülkelerin doğalgaz anlaşmalarında da fiyat için benzer formül kullanılıyor.
CİHAN