Araştırmacılara göre tirajın düşük olmasındaki en önemli neden yalan ve eksik haberler nedeniyle medyanın inandırıcılığını yitirmesi... Partisinin Kızılcahamam Toplantısı’nda medyayı eleştirerek ‘Gazeteler niye 15-20 milyon satmıyor’ diye soran Başbakan Tayyip Erdoğan yeni bir tartışmanın da fitilini ateşledi. Yalan ve yanlış haberleri eleştiren Erdoğan’a köşelerinden yanıt veren gazeteciler, tirajları yüksek gazetelerin milli geliri yüksek olan ülkelerde satıldığını savundu. Türkiye’de tirajların düşük olmasına gerekçe olarak da gelir dağılımındaki bozukluk, işsizlik ve yoksulluk sınırının altında yaşayan insanların çokluğu gösterildi. Tiraj ile güven ilişkisine değinen olmadı. İÇLERİ BOŞALDI Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nden Prof. Atilla Girgin’e göre gazetelerin fazla satmamasının üç nedeni var. Birincisi, Türk milletinin okuma özürlü olması. Nelerin okunup nelerin okunmamasıyla ilgili sansürün aileden başladığını, dolayısıyla okuma alışkanlığının gelişmediğini anlatan Prof. Girgin ‘Sabahları Kadıköy-Eminönü vapurunda 3-5 kişi gazete okuyor. Durakta beklerken gazete okuyan şoföre rastlamak mümkün değil’ dedi. Darbelerden sonra gazetelerin içeriklerinin boşaldığını belirten Prof. Girgin, günümüzde gazetelerde yer alan haberlerin eğitimli kesime ilginç gelmediğine dikkat çekiyor. UYDURMA HABERLER Haberlerin daha çok ve çeşitli olması gerektiğinin altını çizen Prof. Girgin, ‘Gazetelerde ortalama 100-120 haber var. Bir gazetede dış haber sayısı 20-30 arasında değişiyor. Normalde bir yabancı ajansın günlük yayını 300-400 haberdir. Ama biz dünyayı 20-30 haberle görüyoruz’ diyor. Yıllardır gazeteci yetiştiren Prof Girgin’e göre düşük tirajın üçüncü en önemli nedeni ise yalan ve eksik haber. Başbakan Erdoğan’ın söylediklerine kısmen katıldığını ifade eden Girgin şunları söyledi: Haberin öğelerini tamamlamamışsanız onu yayınlamak zorunda değilsiniz. Eksik bölümleri uydurmak zorunda değilsiniz. Bir haberi yayınlamak için altı sorunun cevabını vermek gerekiyor. Üç tanesi eksik kaldı. O zaman ben bu haberi yayınlamıyorum deme onurunu göstermek zorundayız. Fakat maalesef gösteremiyoruz.’ HALK İTİBAR ETMELİ İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Suat Gezgin ise tirajların düşük olmasını ekonomik güçlüğe, halka yeteri kadar medya okur yazarlığı eğitimi verilmemesine ve gazetelerin halka inandırıcı gelmemesine bağlıyor. Prof. Gezgin aslında ‘Bir haberde yalan varsa, halk bunu fark ettiğinde gazete almaktan vazgeçer’ diyerek Türk basınının durumunu özetliyor. Prof. Gezgin, gazete patronlarına da şu tavsiyelerde bulunuyor: Gazete ister okunsun ister okunmasın diye düşünmemeliler. Patronların medya okuryazarlığına önem vererek halka açılmaları gerekir. Okuryazarlık olgusunu artırabilmek için gençlere yönelik klasik romanları hediye edebiliriz. İlkokula, ortaokula, üniversiteli gençlere hitap edebilecek eserler verilebilir. Belgesel cd’ler verilebilir. Mesela haftasonu daha çok promosyon verilebilir. Le Figaro veya başka gazeteler Fransa’da haftasonu promosyonu çerçevesinde dergiler veriyorlar. Bunları çocuklarımla, karımla rahatlıkla okuyabiliyorum. Gazete fiyatları düşürülebilir. Esas önemlisi haberde yalan olmamalı. Aksi halde halk gazeteye itibar etmez. Tüm bunlar yapılırsa gazete tirajları yükselir. Türkiye’de bin kişiye 73 gazete düşüyor DÜNYA Gazeteler Birliği (WAN) verilerine göre 1000 kişi başına 600’den fazla net satışla, dünyada kişi başına en çok gazete satılan ülke Norveç. Bu ülkeyi Japonya, Finlandiya, İsveç, Danimarka, İsviçre, Avusturya, Singapur, Kanada, Almanya, Hollanda, İngiltere, ABD izliyor. 123 milyon nüfuslu Japonya’da toplam gazete tirajı 70.4 milyon. Nüfusu 82.5 milyon olan Almanya’da ise 22.1 milyon. Nüfusu 300 milyona ulaşan ABD’de gazetelerin toplam tirajı 48.3 milyon civarında. Türkiye’de Yay-Sat ve Merkez Dağıtım verilerine göre 39 gazetenin net satışı günlük ortalama 5.1 milyon civarında. Yani 1000 kişiye 73 gazete düşüyor. Başbakan ne demişti BAZI basın organlarında yalan ve yanlış haberler yayınlandığını belirterek tüm medyayı sorumlu davranmaya çağıran Başbakan Erdoğan şunları söylemişti: Son günlerde bize atfedilen haberler dahil kaynağından doğrulatılmamış, uydurma haberler yapılıyor. Bunu yapan basın mensubu arkadaşlarıma söylüyorum. Kusura bakmayın ama eğer kötü niyetli değilseniz ya sizi işletiyorlar ya da bu rivayetleri işlerine geldiği gibi size fısıldayanlara alet oluyorsunuz. Lütfen, doğrulatma mekanizmalarına haberi yayımlandıktan sonra değil, önce başvurunuz. Ayrıca bugün, bu tür yanlışları biz gazetelerde okuyunca doğrusu ülkemiz adına üzülüyoruz, şok oluyoruz. Bizim adımıza ne pazarlıklar yapılıyormuş, aman yarabbi! Peki, halkımız bu yalan haberlere inanırsa kim kazanır, kim kaybeder, yani siz daha fazla satacağınızı mı zannediyorsunuz? Hayır, hep kaybediyorsunuz. 70 milyonluk Türkiye’de bugün eğer üç milyon yazılı medya satıyorsa, burada bir yanlışınız var, bu yanlışın üzerinde durun... Dünyada gazete tirajları 1 Yomiuri Shimbun Japonya 14,067 2 The Asahi Shimbun Japonya 12,121 3 Mainichi Shimbun Japonya 5,587 4 Nihon Keizai Shimbun Japonya 4,635 5 Chunichi Shimbun Japonya 4,512 6 Bild Almanya 3,867 7 Sankei Shimbun Japonya 2,757 8 Canako Xiaoxi (Beijing) Çin 2,627 9 People’s Daily Çin 2,509 10 Tokyo Sports Japonya 2,425 11 The Sun İngiltere 2,419 12 The Chosun Ilbo Güney Kore 2,378 13 USA Today ABD 2,310 14 The Wall Street Journal ABD 2,107 15 Daily Mail İngiltere 2,093 16 The Joongang Ilbo Güney Kore 2,084 17 The Dong-A Ilbo Güney Kore 2,052 18 Nikkan Sports Japonya 1,965 19 Hokkaido Shimbun Japonya 1,922 20 Dainik Jagran Hindistan 1,911 21 Yangtse Evening Post Çin 1,715 22 Sports Nippon Japonya 1,711 23 The Nikkan Gendai Japonya 1,686 24 Times of India Hindistan 1,680 25 Guangzhou Daily Çin 1,650 26 The Mirror İngiltere 1,597 27 Yukan Fuji Japonya 1,559 28 Shizuoka Shimbun Japonya 1,479 29 Nanfang City News Çin 1,410 30 Dainik Bhaskar Hindistan 1,405 31 Sankei Sports Japonya 1,368 32 Hochi Shimbun Japonya 1,354 33 Yangcheng Evening News Çin 1,320 34 Malayala Manorama Hindistan 1,309 35 Liberty Times Tayvan 1,300 36 Thai Rath Tayland 1,200 37 New York Times ABD 1,121 38 Hindustan Times Hindistan 1,108 39 Chutian Metro Daily Çin 1,084 40 Gujarat Samachar Hindistan 1,051 41 Ananda Bazar Patrika Hindistan 1,046 42 Xinmin Evening News Çin 1,045 43 Eenadu Hindistan 1,039 44 Nishi-Nippon Shimbun Japonya 1,025 45 Kronen Zeitung Avusturya 1,009 46 WAZ Mediengruppe Almanya 1,001 47 United Daily News Tayvan 1,000 48 China Times Tayvan 1,000 49 Daily Sports Japonya 999 50 The Hindu Hindistan 989 51 Hindustan Hindistan 957 52 Beijing Evening News Çin 950 53 Mathrubhumi Hindistan 904 54 Los Angeles Times ABD 902 55 Information Times Çin 900 56 Daily News Tayland 900 57 Al-Ahram Mısır 900 58 Peninsula City News Çin 860 59 Kom Chad Luek Tayland 850 60 Kyoto Shimbun Japonya 825 61 Kobe Shimbun Japonya 821 62 Punjab Kesari Hindistan 817 63 Komsomolskaya Pravda Rusya 817 64 Rajasthan Patrika Hindistan 804 65 Dahe Newspaper Çin 796 66 Chugoku Shimbun Japonya 789 67 Ouest France Fransa 783 68 Daily Sakai Hindistan 783 69 Jang Pakistan 775 70 AJ Hindistan 759 71 De Telegraaf Hollanda 753 72 Qianjiang Evening News Çin 750 73 Qilu Evening News Çin 750 74 Nanfang Daily Çin 750 75 Daily Thanthi Hindistan 750 76 Moskovskiy Komsomolets Rusya 750 77 Sandesh Hindistan 743 78 Daily Express İngiltere 720 79 New York Daily News ABD 715 80 The Washington Post ABD 708 81 Daily Star İngiltere 705 82 Today Evening News Çin 699 83 New York Post ABD 686 84 Corriere della Sera İtalya 677 85 Wuhan Evening News Çin 660 86 Modern Express Çin 651 87 Yanzhao Metro Daily Çin 650 88 Metro Express Çin 650 89 Zeitungsgruppe Koln Almanya 628 90 Kahoku Shimpo Japonya 622 91 La Repubblica İtalya 622 92 Trud Rusya 613 93 Beijing Youth Daily Çin 606 94 Chicago Tribune ABD 601 95 New Express Çin 600 96 Daily Sunshine Çin 600 97 Matichon Tayland 600 98 Khao Sod Tayland 600 99 Apple Daily Tayvan 600 100 Min Sheng Pao Tayvan 600 Star gazetesi